ŞAİRİN ZİHİNSEL RETİNASINDA ÇİÇEKLER: KARANFİL, GÜL VE KRİZANTEM -TEVFİK FİKRET, AHMET HAŞİM, MUSTAFA REŞİD VE AHMET HAMDİ TANPINAR ÖRNEĞİ- / FLOWERS IN POET’S MENTAL RETINA: CARNATION, ROSE AND CHRYSANTHEMUM -INSTANCES OF TEVFIK FIKRET, AHMET HAŞIM, MUSTAFA REŞID VE AHMET HAMDI TANPINAR-

Öz

Bu makalede çiçeklerin hayal edilmesinde kıvrımlar, lokallik, şekil ve boyut açısından imge oluşturmadaki rollerinde Ahmet Haşim’in “Karanfil” ve Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Bir Gül Bu Karanlıklarda”,  Tevfik Fikret’in “Krizantem” şiirleri ve Mustafa Reşit’in “Bir Çiçeğin Lisanından” parçaları esas alınmıştır. Çiçeklerin imge halini almasında, şairin imge oluşumunu başlatan talimatı ve bu talimatın yeri önemli bir unsur olarak ortaya çıkar. Tıpkı hipnoz altındaki hastanın doktorun talimatlarına uyması gibi okurlar da aslında şairin seslendirilmemiş talimatlarına uyarlar. Dışarıdan içeriye doğru verilen talimatta çiçek, sabit ve geçmişi, hatırlamayı imleyen bir zamansallık yaratır. Bu zamansallık, belirli bir kronolojik zaman dizgesini taşıdığından, imge de tablo ya da resim gibi bakan tarafından seyredilen somut bir nesne gibi algılanır. Bu noktada tablo bir his yaratmaz, sadece bir hatırlatma eylemine sebep olur. Şairin bakışının içeriden dışarıya yöneldiği durumlarda, çiçekler, şekillerinin çağrışımlarıyla başka benzer şekilleri, biçimleri davet eder ve böylece çiçeği, bu şekillerin bir arada bulunduğu bir yüzeye dönüştürürler. Benzer şekillerin birlikte ancak ayrı ayrı dökülmesi, değişmesi, saçılması, yayılması ya da devinimiyle içeriden dışarıya doğru yönelen bu hareket, sadece bir çiçek imgesini değil aynı zamanda bir ruh halinin tüm değişkenliklerini de yüklendiğinden gözü bir “zihinsel retina”ya çevirir.