ERKEN ÇAĞATAYCA DÖNEMİNE AİT BİR FIKIH KİTABI / A FIQH BOOK OF THE EARLY CHAGATAI PERIOD

Mehdi REZAEI

Öz


Son zamanlarda araştırmaların artmasıyla birlikte farklı kütüphane ve koleksiyonlarda Çağatay Türkçesiyle yazılmış birçok eser gün ışığına çıkmıştır. Söz konusu eserlerden biri de elimizdeki yazının konusunu oluşturan hacimli bir fıkıh eseridir. Bu eser sadece Çağatay sahasının değil genel Türk edebiyatının da şimdiye kadar bulunmuş en hacimli fıkıh eserlerinden biridir. Beş yüz sayfadan oluşan bu eser İslamî kuralları anlatmak üzere yüz baba ayrılmış, her bapta belli bir konu tüm ayrıntılarıyla incelenmiştir. Eksik olan bu nüshanın adı ve yazarı belirsizdir. İki müstensih tarafından kaleme alınan bu nüsha gayet temiz ve okunaklıdır. İran Millî kütüphanesinde 5-29803 numarayla kayıtlı olan bu eser, Çağatay Türkçesi başta olmak üzere Genel Türk dili ve edebiyatı açısından da oldukça önemlidir. Fıkıh çalışmalarının yanı sıra Türk dili ve edebiyatıyla ilgili yapılacak olan çalışmalar için de başvurulması gereken bir kaynak niteliğindedir.


Anahtar Kelimeler


Çağatay Türkçesi, Fıkıh Kitabı, Dil Özellikleri

Tam Metin:

PDF

Referanslar


Akkuş, M. (1995). Kitab-ı Gunya. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Argunşah, M. (2013), Çağatay Türkçesi. İstanbul: Kesit Yayınları.

Argunşah, M. (2007). Bilinmeyen bir fıkıh kitabı çevirisi: Hıyeretü’l-fukaha. IV. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri içinde (s. 119-124). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları

Ata, A. (1998). Nehcü'l-ferādîs III dizin-sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Ata, A. (2002). Harezm-Altın Ordu Türkçesi. İstanbul: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi.

Aydın, A. (2017). Babürlü dönemi fıkıh çalışmalarının ilk örneklerinden biri olarak Babür'ün Mübeyyen Der Fıkh'ı. Usûl İslam Araştırmaları, 28, s. 140-182. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/usul/issue/42199/508330

Dehkhoda, A. E. (1993). Loghatnâme. Tahran: Tahran Üniversitesi Yayınları.

Eckmann, J. (2003). Harezm, Kıpçak ve Çağatay Türkçesi üzerine araştırmalar (O. Fikri Sertkaya, Haz.), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Eckmann, J. (2017). Çağatay el kitabı (G. Karaağaç, Çev.), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Erbay, F. (2003). Muhammed bin Ahmedü'z-zādid'e ait Çağatayca bir fıkıh kitabı (Yüksek Lisans Tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp

Erbay, F. (2006). Terġîbü’ṣ- ṣalāt’ın Çağatay Türkçesi ile yazılmış nüshası üzerine. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 20, s. 189-199. Erişim adresi: http://sutad.selcuk.edu.tr/sutad/article/view/344/334

Ercilasun, A. B. (2008). Türk dili tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.

Ercilasun, A. B. & Akkoyunlu, Z. (2018). Dîvânu Lûgati't-Türk . Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.

Gülensoy, T. (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe sözcüklerin köken bilgisi sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.

Paçacıoğlu, B. (2016). Türkçenin XIII. - XVI. yüzyıllar arasında sözcük dağarcığı. İstanbul: Kesit Yayınları.

Rahimi, F. (2014). Çağatay Türkçesi ve Edebiyatı Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi. Turkish Studies, IX/3, s. 1157-1218. Doi : http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6321

Rahimi, F. (2018). Fethali Kaçar'ın Çağatay Türkçesi sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.

Rezaei, M. (2020). Çağatay Türkçesiyle yazılmış bir fıkıh kitabı Mu‘allimü'l-Etrak. Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi, 4/1, s. 66-78. Doi: https://doi.org/10.30563/turklad.708918

Toparlı, R., Vural, H. & Karaatlı, R. (2007). Kıpçak Türkçesi sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Türkçe sözlük (2005). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Ünlü, S. (2013). Çağatay Türkçesi sözlüğü. Konya: Eğitim Yayınları.

Yıldız, H. & Toker, M. (2020). Eski Oğuz Türkçesiyle yazılmış bir fıkıh metni: Levh-i Mübarek. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 48, s. 83-103. Erişim adresi:

http://sutad.selcuk.edu.tr/sutad/article/view/1534


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.


Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.