E-postama gönder FİNANS VE EMPERYALİZM: OSMANLI COĞRAFYASINDA ALMAN BANKALARI (1897-1914) / FINANCE AND IMPERIALISM: GERMAN BANKS IN THE OTTOMAN LANDS (1897-1914)
Öz
Bu çalışmada, Birinci Dünya Savaşı öncesi dönemin modern finans kurumlarından Alman bankalarının Osmanlı İmparatorluğu’ndaki varlıkları incelenmiştir. Bu kapsamda ilk olarak, Osmanlı-Alman tarihsel ilişkilerine ve bu ilişkiler içerisindeki iktisadi yakınlaşmaya bakıldıktan sonra Alman bankalarının Osmanlı’da kuruluş süreçleri kronolojik olarak ortaya konulmuştur. Daha sonra da Almanların Drang nach Osten politikaları uyarınca bankaların nerede, ne zaman ve ne amaçla kuruldukları ve bu bankaların hangi süreçlerden geçerek Osmanlı’daki faaliyetlerine son verdikleri araştırılmıştır. Araştırma arşiv belgeleri, bankalara ait yıllıklar ve basın malzemesine dayanılarak hazırlanmıştır. Çalışma boyunca uygulanan yöntem, kullanılan kaynaklar ve elde edilen tarihsel veriler sayesinde Alman bankalarına ilişkin literatürde dağınık halde bulunan ve bütünsellikten uzak duran bilgiler düzenli hale getirilirken, Alman finans sektörünün varlığının bugüne kadar üzerinde durulmayan bir konusu açıklanmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Tam Metin:
PDFReferanslar
Arşiv Kaynakları
BArch (Bundesarchiv).
R 8024:324. (1906-1914). Deutsche Orientbank AG, Berlin.
R 8024:325. (1897). Deutsche Palæstina- und Orient GmbH, Berlin.
BOA (Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi).
Bab-ı Ali Evrak Odası (BEO). (2696:202165, 2758:206795).
Bâb-ı Âsafî Divan-ı Hümayun Mukavele Kısmı (A.}DVN.MKL.). (32-9).
Der Direction der Deutschen Bank Actien-Gesellschaft. (im Februar 1871). Geschäfts-Bericht, für die Zeit vom April bis Ende December 1870. Berlin.
Der Direction der Deutschen Bank. (den 31 December 1873). Vierter Geschäfts-Bericht, für die Zeit vom 1. Januar bis 31. December 1873. Berlin.
Des Vorstandes der Deutschen Bank. (den 4. März, 1909). Neununddreissigster Geschäfts-Bericht, für die Zeit vom 1. Januar bis 31. Dezember 1908. Berlin.
Des Vorstandes der Deutschen Bank. (den 3. März, 1910). Vierzigster Geschäfts-Bericht, für die Zeit vom 1. Januar bis 31. Dezember 1909. Berlin.
Des Vorstandes der Deutschen Bank. (den 4. März, 1914). Vierundvierzigster Geschäfts-Bericht, für die Zeit vom 1. Januar bis 31. Dezember 1913. Berlin.
Süreli Yayınlar
Daily Consular And Trade Reports. (1915). United States, Bureau of Foreign and Domestic Commerce, and United States, Bureau of Manufactures, 1914(3), 973.
Das Leben in Jerusalem. (1899, 16 Juni). Vorarlberger Landes-Zeitung, 1-3.
Deutsche Bank. (1909, 11 April). Osmanischer Lloyd, Osterbeilage zum ‘Osmanischen Lloyd’, 1-2.
Deutsche Bank. (1909, 15 August). Osmanischer Lloyd, 3.
Deutsche Orientbank A.G. (1911, June Quarter). Levant Trade Review, 1(1), 73.
Deutsche Orientbank A.G. (1914, December Quarter). Levant Trade Review, 4(3), 264.
Die deutschen Grossbanken. (1910, 19 März). Schweizerische Metallarbeiter-Zeitung, 1-2.
Die Feststellung des Schadens. (1912, 27 Februar). Salzburg Wacht, 4.
Depeschen des Neuen Wiener Journal Das Bombardement von Beirut. (1912, 26 Februar). Neues Wiener Journal, 4.
Mecmua-i Muâhedat, I. (1878). İstanbul: Hakikat Matbaası.
Araştırma-İnceleme Eserler
A Century of Deutsche Bank in Turkey (2009). İstanbul: Aksoy Printing.
Akgüç, Ö. (1989). 100 Soruda Türkiye’de Bankacılık. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
Akyıldız, A. (2001). Osmanlı Dönemi Tahvil ve Hisse Senetleri ‘Ottoman Securities’. İstanbul: Mas Matbaası.
Al, H. (2003). Osmanlı Bankacılığı Üzerine Bir Kaynak Taraması. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi TALİD, 1(1), 171-188.
Alkan, N. (2003). Die deutsche Weltpolitik und die Konkurrenz der Maechte um das osmaniche Erbe, Die deutsche-osmanischen Beziehungen in der deutschen Presse 1890-1909. Münster: LIT Verlag.
Bağdat Demiryolu’na Ait Mukavelat. (1329). Dersaadet: Selanik Matbaası.
Banque Imperiale Ottomane. (1908). Annuare Oriental du Commerce, 24. Edition, 1062-1063.
Barth, B. (1997). Politische Bank wider Willen: Die Deutsche Orientbank vor dem Ersten. Zeitschrift für Unternehmensgeschichte / Journal of Business History, 42/1, 65-88.
Beydilli, K. (1981).İlk Prusya-Osmanlı Münasebetleri Hakkında Bazı Kayıtlar ve Düzeltmeler Jurgowsky-Sattler-Seewald. Serta Balcanica-Orientalia Monacensia, Sonderbald I, 219-231.
Beydilli, K. (1983). Colmar Von Der Goltz Paşa’nın Gelişine Kadar Prusya-Alman Siyasi ve Askeri Münasebetlerine Kısa Bir Bakış. 20. Yüzyıl Başına Kadar Türk Askeri Eğitim Tarihi Gelişimi içinde (s. 13-17). İstanbul: Harp Akademileri Basımevi.
Beydilli, K. (1984). 1790 Osmanlı-Prusya İttifâkı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Beydilli, K. (1985). Büyük Friedrich ve Osmanlılar. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
Deutsche Bank 1870-2010. (2011). München: Piper Verlag.
Deutsche Bank, Eine Geschichte in Bildern/An Illustrated History. (2007). München/Zürich: Piper Verlag.
Die deutschen Übersee- und Kolonialbanken. (1916). Weltwirtschaftliches Archiv, 7, 153.
Dursun, D. (1989). Almanya. İslâm ansiklopedisi (C. 2, s. 510-520). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Erim, N. (1953). Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri, 1. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Feis, H. (1961). Europe The World’s Banker 1870-1914. New York: Yale University Press, 1961.
Freely, B. & Freely, J. (2014). Galata, Pera, Beyoğlu: Bir Biyografi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Gall, L., Feldman, G. D., James, H., Holtfrerich, C., Hans E. B. (1995). Die Deutsche Bank 1870-1995. München: Verlag C. H. Beck.
Gross, N. T. (1988). Die Deutsche Palästina-Bank 1897-1914 Ein Forschungsfragment. Zeitschrift für Unternehmensgeschichte/Journal of Business History, 33(3), 149-177.
Grunwald, K. (1965). Jerusalems Banken im 19. Jahrhundert. Zeitschrift für Firmengeschichte und Unternehmerbiographie, 10(2), 91-96.
Hershlag, Z. Y. (1964). Introduction to the Modern Economic History of the Middle East. Leiden: E. J. Brill.
Hoffmann-Halle, W. (1915). Deutsche Banken in der Türkei. Weltwirtschaftliches Archiv, 6, 410-421.
Holborn, H. (1925). Deutschland und die Türkei 1878-1890. Archiv für Politik und Geschichte, 5(2), 111-159.
Karal, E. Z. (1962). Osmanlı tarihi (C. 8, s. 79). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Kazgan, G. (2006). Tanzimat’tan 21. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi: Birinci Küreselleşmeden İkinci Küreselleşmeye. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Kurat, Y. T. (1986). Osmanlı İmparatorluğu’nun Paylaşılması. Ankara: Turhan Kitabevi.
Kurmuş, O. (2007). Emperyalizmin Türkiye’ye Girişi. İstanbul: Yordam Kitap.
Lodemann, J., Pohl, M. (1988). Die Bagdadbahn. Mainz: v. Hase und Koehler.
Meyer, H. C. (1955). Mitteleuropa in German Thought and Action 1815-1945. The Hague: Martinus Nijhoff.
Morocco. (1912). The American Journal of International Law, 6/1, 159–167.
Mühlmann, C. (1926). Die deutschen Bahnunternehmungen in der asiatischen Türkei 1888-1914. Weltwirtschaftliches Archiv, 24, 121-137.
Odell, K. & Weidenmier, M. (2004). Real Shock, Monetary Aftershock: The 1906 San Francisco Earthquake and the Panic of 1907. Journal of Economic History, 64(4), 1002-1027.
Ortabağ, E. (2018). Osmanlı İmparatorluğu’nda Bankacılığın Gelişimi ve Regülasyon. İstanbul: Türkiye Bankalar Birliği Yayınları.
Ortaylı, İ. (2018). Alman Nüfuzu. İstanbul: Kronik Yayınları.
Önsoy, R. (1982). Türk-Alman İktisadi Münasebetleri (1871-1914). İstanbul: Enderun Kitabevi.
Özyüksel, M. (2013). Osmanlı İmparatorluğu’nda Nüfuz Mücadelesi Anadolu ve Bağdat Demiryolları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Pamuk, Ş. (2005). Osmanlı-Türkiye İktisadi Tarihi 1500-1914. İstanbul: İletişim Yayınları.
Poroy, R., Tekinalp, Ü., Çamoğlu, E. (2003). Ortaklar ve Kooperatifler Hukuku. Dokuzuncu Bası, İstanbul: Beta Yayınları.
Scheel, H. (1930). Die Schreiben der türkischen Sultane an die preußischen Könige in der Zeit von 1721 bis 1774: und die ersten preußischen Kapitulationen vom Jahre 1761 (Doctoral dissertation), Hohen Philosophischen Fakultät der Universität Griefswald, Berlin.
Schwanitz, Wolfgang G. (2002). Gold, Bankiers und Diplomaten Zur Geschichte der Deutschen Orientbank 1906-1946. Berlin: Trafo Verlag.
Şıvgın, H. (1989). Trablusgarp Savaşı ve 1911-1912 Türk-İtalyan İlişkileri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Tezçakar Özdemir, B. (2016). İmparatorluk’tan Cumhuriyet’e Siemens Tarihi. İstanbul: Mas Matbaacılık.
Those, J. (1992). European Banks in the Middle East. Cameron Rondo (Ed.), International Banking 1870-1914 içinde (pp. 406-467). Oxford: Oxford University Press.
Unat, F. R. (1968). Osmanlı Sefirleri ve Sefaretnâmeleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Wallach, J. L. (1975). Bismarck and the ‘Eastern Question’-A Re-Assessment”. J. L. Wallach (Ed.), Germany and the Middle East 1835-1939 içinde (pp. 23-29). Tel-Aviv: Tel-Aviv University, Faculty of Humanities, Aranne School of History, Institute of German History.
Young, G. F. W. (1992). German Banking and German Imperialism in Latin America in The Wilhelmine Era. Ibero-amerikanisches Archiv, 18(1/2), 31-66.
Refback'ler
- Şu halde refbacks yoktur.
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.