TÜRKİYE’DE PETROL VARLIĞI ÇALIŞMALARINA BİR ÖRNEK: SCHWENNESEN RAPORU / AN EXAMPLE OF OIL RESERVOIR STUDIES IN TURKEY: SCHWENNESEN REPORT

Mustafa ÇOLAK, Hasan DAŞDEMİR

Öz


  

Petrol 19. yüzyılda endüstriyel bir ürün olarak işlenip kullanılmasıyla birlikte insanlık açısından vazgeçilmez bir enerji kaynağına dönüşmüştür. Özellikle motorlu taşıtlarda petrolün kullanılmasıyla birlikte bu yer altı kaynağına duyulan ihtiyaç günden güne artmıştır. Bu durum 19. yüzyılın sonlarına doğru dünyada petrol alanında önemli şirketlerin kurulmasına neden olmuştur. Bu asırda Osmanlı Devleti’nde ise petrol arama faaliyetlerine yönelik ciddi bir girişim olmasa da genellikle petrol arama faaliyetleri Batılı devletlerin ilgisi doğrultusunda sürdürülmüştür. Cumhuriyet’in ilk yıllarında da petrol aramaları genellikle kamu eliyle gerçekleştirilmiştir. Ancak 1948 yılına kadar Türkiye’de ticari amaçlı bir kuyu keşfedilememiştir. Özellikle II. Dünya Savaşı sonrasında Türkiye ile ABD arasında yaşanan yakınlaşmanın bir sonucu olarak birçok alanda ABD’li uzman Türkiye’de incelemelerde bulunarak raporlar hazırlamıştır. Ülkede artan ihtiyaca bağlı olarak inceleme yapılan alanlardan birisi de petrol sahaları olmuştur. Nitekim bu dönemde birçok ABD menşeli şirketin jeoloğuna Türkiye’de araştırma yapılması için izin verilmiştir. Bu bağlamda Türkiye’de inceleme yapan uzmanlardan birisi de Socony-Vacuum Oil Şirketi personeli ABD’li Jeolog Alvin Theodore Schwennesen’dir.  Schwennesen 1948 yılının başlarında Türkiye’ye gelerek ülkenin petrol olanaklarına yönelik bir rapor hazırlamıştır. Türkiye’nin petrol olanaklarının teknik bir dille anlatıldığı raporda, ülkenin iktisadi kalkınmasında oldukça etkili olacak petrol sahalarının açıklaması bakımından oldukça önemli bilgilere yer verilmiştir. ABD arşivinde yer alan Dışişleri Bakanlığı koleksiyonundan elde edilen raporun değerlendirilmesi bu çalışma kapsamında ele alınmıştır.

 

Anahtar Kelimeler


Türkiye; Jeoloji; Petrol; ABD; Alvin Theodore Schwennesen

Tam Metin:

PDF

Referanslar


Arşiv Belgeleri

National Archives Record Administration (NARA)

From Ankara to Secretary of State, No: 840, 28 November 1948, Central File: Decimal File 867.6363, Internal Affairs Of States, Mines. Mining. Concessions., Carbon. Graphite., Turkey, Petroleum., September 8, 1948- December 22, 1949, National Archives (United States).

Charles R. Enlow, Subject: Transmitting Copy of Report Entited “Oil Possibilities of Turkey-Summary”, Prepared by Mr. A.T. Schwennesen, Geologist of the Socony-Vacuum Oil Company, 14 April 1949, Central File: Decimal File 867.6363, Internal Affairs Of States, Mines. Mining. Concessions. Carbon. Graphite., Turkey, Petroleum., September 8, 1948- December 22, 1949, National Archives (United States).

Enclosure 1 to Despatch No: 129, dated April 14, 1949, from the Amerikan Embassy, Ankara, Turkey, Alvin Theodore Schwennesen, “Oil Possibilityies of Turkey Summary”, s.1, Central File: Decimal File 867.6363, Internal Affairs Of States, Mines. Mining.

Concessions., Carbon. Graphite., Turkey, Petroleum., September 8, 1948- December 22, 1949, National Archives (United States).

Subject: General Oil Marketing Report on Turkey, 18 February 1949, Exclosure No 1 to Cairo Report No 162 dated February 18, 1949, s. 1, Central File: Decimal File 867.6363, Internal Affairs Of States, Mines. Mining. Concessions., Carbon. Graphite., Turkey, Petroleum., September 8, 1948- December 22, 1949, National Archives (United States).

T.C. Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA)

BCA, 30.18.1.2, 122,35,16.

BCA, 30.18.1.2, 88,83,10.

Kitaplar ve Makaleler

Agreement Between U.S. and Turkey to Govern Application of Turkish Aid Program. (1947), Department of State Bulletin, 17(420), 20 July, 144-145.

Akalın, U. & Tüfekçi, S., (2014). Türkiye’nin Petrol Politikaları ve Enerji Özelleştirmelerine Bakış. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, 1,( 1), 51-66.

AKTAN, F. (1959). Tabiatta, Ekonomide, Siyasette Petrol ve Kömür-Petrol-Atom Üçkeni, Ankara: Güzel İstanbul Matbaası.

Eby, J. B. (1963). Alvin Theodore Schwennesen (1883-1962), AAPG Bulletin, 47(1), 177-179.

Egeran, N. (1949). Adana Havzası Jeolojik Karakterleri ve Petrol İmkânaları. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 39, 23-30.

Egeran, N. (1949). Raman Petrolü. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 39, 7-9.

Egeran, N. (1951). Güney-Doğu Türkiye’de Mevcut Petrol Sahaları Hakkında. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 41(41), 53-58.

Esin, A. (1973). Türkiye’de Petrol Üretimi ve Tüketimi Ankara: Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları.

Göksu, E. (1947). Türkiye’de Petrol. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Petrol Arama ve İşletme Kürsüsü.

Göksu, E. (1974). Türkiye’de 20 Yıllık Petrol Aramalarından Elde Edilen Sonuç. Türkiye’nin Petrol Politikası. İstanbul; Ekonomik ve Sosyal Etüdler Konferans Heyeti.

Güney, E. Yer Bilim Mineraloji, Petrografi Jeoloji Jeomorfoloji Terimleri Sözlüğü. Ankara: Nobel Basımevi.

Gürel, Ş. S. (2018). Orta Doğu Petrolünün Uluslararası Politikadaki Yeri. Ankara: İmge Kitapevi, 1. Baskı.

Kökyay, F. (2008). 1923’ten Günümüze Türkiye Cumhuriyeti’nin Petrol Yatırım Politikaları (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü.

Lokman, K. (1933). Türkiye Petrol Madenleri. Ankara: Hakimiyeti Milliye Matbaası.

Lokman, K. (1958). Memleketimizde Petrol Araştırmaları. Türkiye Jeoloji Bülteni, 14(1), 91-114.

Mayhew, A. (2008). Narrating the Rise of Big Business in the USA; How Economists Explain Standard Oil and Wal-Mart, New York:Routledge.

Morse, E. N. (13 November 1950). A Company Study: Socony-Vacuum Oil Discoverises Are Big Factor in Strengthening Earnings Outlook, Barron's National Business and Financial Weekly, 31.

Özel, P. (2003). Petrol Sanayiinde Dikey Bütünleşme ve Türkiye’de Uygulanabilirliği. Ankara: T.C. Başbakanlık DPT, Yayın No: DPT 2673.

Sırım V. (2017). Sultan II. Abdülhamid’in Petrol Politikaları, Balkan Sosyal Bilimleri Dergisi, 6(12), 125-132.

Tarbell, I. M. (1905). The History of The Standard Oil Company Vol. 1. New York: McClure, Phillips & Co.

Türkiye’ye Yapılacak Yardım Hakkında Anlaşma, (5 Eylül 1947) T.C. Resmî Gazete, S. 6699. Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/6699.pdf.

Vassilliou, M. S. (2009). Historical Dictionary of the Petrolum Industry. Lanham Md: The Scarecrow Press.

Zischka, A. (2007). Petrol Savaşlarının Gizli Tarihi, (Arslan F. Z., Haz.). İstanbul: Selis Kitaplar.


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.


Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.