Dârülelhan Derlemeleri ve Anadolu Halk Şarkıları Külliyatının Melodi, Ritim ve Güfte Açısından İncelenmesi / Dârülelhan Compilations and An Analysis of the Collection of Anatolian Folk Songs Corpus in Terms of Melody, Rhythm and Lyrics

Öz

Türk müzik kültüründe derleme çalışmalarının kamusal ilk örneği Dârü’l Elhan derlemeleridir. Dârü’l Elhan derlemeleri devlet eliyle yapılan ve kapsam olarak en geniş sahayı içerisine alan çalışmalardan birisidir. Bu saha çalışmalarına döneminin önemli müzik adamları katılmış ve yaklaşık olarak 1000 halk türkü, ezgi ve oyun havası derlenmiştir. Bu saha çalışmaları esnasında derlenen eserler 15 defterlik bir külliyat halinde yayımlanmıştır. Fakat konu ile ilgili literatürde de belirtildiği üzere; derleme esnasında benimsenen bazı yaklaşımlar neticesinde yeterince sağlıklı olarak kayıt altına alınmadığı düşünülen bu müzikal malzemenin önemli bir kısmı günümüze kadar aktif icra çalışmalarına dâhil edilememiştir. Derlenen eserlerde ne gibi eksiklik ve bozukluklar olduğu hususu ise bilimsel olarak yeterince ele alınmamıştır.

Bu araştırmada; Dârü’l Elhan derlemelerinde kayıt altına alınarak 15. defter halinde yayımlanan 677 halk türkü, ezgi ve oyun havası inceleme altına alınmıştır. Bahsi geçen eserler müzikal anlamda içerik analizine tabi tutulmuş ve bu eserlerde göze çarpan eksiklik ve yanlışlıkların ne olduğu belirlenmeye çalışılmıştır.

Yapılan inceleme sonrasında külliyatta bulunan eserlerde melodi, güfte ve ritimsel anlamda bazı eksiklik ve yanlışlıkların bulunduğu anlaşılmıştır. Bu eksiklik ve yanlışlıkların genellikle ilgili müzik eserini icra edilir durumdan çıkardığı ve belirli bir düzenleme yapılmadan eserlerin çalınma ihtimalinin zor olduğu görülmüştür. Bu nedenle ilgili eserlerin aktif icralara dahil edilememe sebebinin notasyondaki yanlışlıklar olduğu anlaşılmıştır.