Nakşibendiyye-Tâciyye'nin Kurucusu: Tâceddîn B. Zekeriyyâ-Hayatı, Eserleri ve Tasavvufî Yolu

Öz

Hindistan’ın Nakşibendîlik ile asıl tanışmasını sağlayan biri olarak kabul edilen Bâkî
Billâh sonrasında halifelerinden Ahmed Sirhindî, Müceddidiyye kolu ile Hindistan ve
Nakşibendiyye tarihinde büyük başarılara imza atarken pirdaşı Tâceddin b. Zekeriyyâ
gerçekleştirdiği Hindistan, Ortadoğu ve Hicaz seyahatleriyle Nakşibendîliği tanıtmıştır.
Mekke’de inşa ettiği tekkesiyle hem yerli halka hem de mücavir olarak yaşayan kesime
hitap eden Tâceddin b. Zekeriyyâ, Hicaz’da yolunu tanıtma ve kurumsallaştırma
noktasında seleflerine nazaran daha çok başarı kaydetmiştir. Bazı halifelerini uzak Arap
adalarına göndermek suretiyle Necd, Yemen, Basra, Suriye ve Mısır olmak üzere Arap
diyarlarında Nakşibendîliğin kurumsallaşmasını sağlayan Tâceddin b. Zekeriyyâ yine
halifeleri vasıtasıyla Arabistan’ın ötesine; Çin ve Endonezya’ya silsilesini ulaştırmıştır.
Bununla birlikte Nakşibendî edebiyatını Arapça ortaya koymak ve tarikatın âdâb, erkân
ve prensiplerini konu alan ve defalarca istinsah edilen eserleri telif etmek suretiyle
Arapça konuşan halka ulaşmıştır. Bu mühim şahsiyetin hayatı, eserleri ve tasavvufi yolu
bu makalenin konusunu teşkil etmektedir.