AFGANİSTANDAKİ ESKİ TÜRK İDARELERİ VE BUNLARIN ÖZBEK ŞAİRLERİNİN KİMLİK ALGILAMALARINDAKİ YERİ

Öz

Özet

Bugün içerisine Afganistan, Pakistan, Bangladeş ve Hindistan’ın belli bölümlerini alan bir coğrafyada milatlı yılların başından on dokuzuncu yüzyılın ortalarına kadar devam eden bir Türk hâkimiyeti olmuştur. Bu hâkimiyetin zaman zaman kesintiye uğradığı veya yeterince yazılı belgelerle sabitlendirilemediği dönemler de bulunmaktadır. Geçmişin günle bağdaştırılması bölgede dünün varisleri olanların kolektif şuurunda yansımalarını göstermektedir. Herat’tan Delhi’ye kadar uzanan bu bölgede yüzyıllar içinde kimlikleri asimile olmuş Türk toplulukları ile hâkimiyeti kaybedilmiş Türk bölgeleri de mevcuttur. Bunlar arasında kimliğini daha etkin biçimde koruyan bölge ve ahalisi olarak, Afganistan’ın kuzey bölgesi ile bu bölgede yaşayan Özbek Türkleri öne çıkmaktadır.

Bu çalışmada kültürel kimliklerini ifade etmede Afganistanlı Özbeklerin tarihi dönem Türk hükümdarlarına bakışları, Afganistanlı Özbek şairlerinin şiirlerinden örneklerle yansıtılma yoluna gidilecektir. Onların şiirlerinde Afrasiyab gibi efsaneleşen isimlerle Sultan Mahmut, Cengiz Han, Emir Timur Küregen, Sultan Hüseyin Baykara ve Zahirüddin Babür Şah gibi bölgede hüküm sürmüş hükümdar isimlerinin çağrışım alanları belirlenerek, mensubiyet duygularının sebepleri üzerinde durulacaktır.