E-postama gönder KAFKASYA’DAN MUŞ YÖRESİNE GÖÇLER VE GÖÇMENLERİN İSKÂNI (1856-1905) / THE MIGRATIONS FROM CAUCASIA TO MUŞ REGION AND IMMIGRANTS SETTLEMENT (1865-1905)
Öz
Kırım Savaşı’nda mağlup olan Rusya, Kafkas halklarının kendisine gerekli desteği vermediği gerekçesiyle bölge halkına yönelik baskı, şiddet ve asimilasyon politikaları yürütmeye başladı. Rusya’nın uyguladığı bu politikalar sonucunda bölge halkı tarihi, dini ve ekonomik bağları olan Osmanlı Devleti topraklarına göç etmek zorunda kaldılar. Osmanlı Devleti topraklarına 1850’li yılların ilk yarısında bazı Kafkas ailelerin gönüllü olarak gelmesiyle başlayan göç hareketi, 1859 yılından itibaren yoğunluk kazanmaya başladı. 1862-1865 yılları arasında doruk noktasına ulaşan göçler, sonrasına azalış göstermeye başladı. Fakat 1877–1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra göç hareketin de tekrar artış görüldü. Çeşitli dönemlerde artış ve azalışlar gösteren bu göç hareketi 20. Yüzyılın ilk yıllarına kadar devam etti.
1850’lerin sonundan itibaren iskâna açılan Muş yöresine Kafkasya’dan gelen binlerce göçmen yerleşti. Bu çalışmada, Muş yöresini İskân bölgesi olarak tercih eden göçmenler nüfus özellikleri, yerleşim yerleri ve halk ile ilişkileri açısından incelendi.
Anahtar Kelimeler
Tam Metin:
PDFReferanslar
a)Başbakanlık Osmanlı Arşivleri
BOA, A. MKT. MHM-519-10.
BOA, A. MKT. MHM 198-24-001 7 Rebiül-Ahir [12]77.
BOA, A. MKT. MHM, 238-90-001, 18 Zilkade 1278.
BOA, A. MKT. MHM, 277-101, 9 Rebiyülahir 1280.
BOA, A. MKT. MHM, 307-62, 24 Safer 1281.
BOA, A. MKT. MHM, 341-27-005, 17 Rebiyülevvel 1282.
BOA, A. MKT. MHM, 341-27-9 .
BOA, A. MKT. MHM, 514-32-1 7 Cemaziyel-evvel 1319.
BOA, A. MKT. MHM, 517-7-1, 16 Şevval 1319.
BOA, A. MKT. MHM, 517-42-1, 28 Muharrem 1320.
BOA, A. MKT. MHM, 519-10, 23 Şaban 1320.
BOA, A. MKT. MHM, 519-10-10, 22 Şaban 1320
BOA, A.MKT.MHM, 520-24-1, 26 Recep 1320.
BOA, A. MKT. MHM 519-10-9, 9 Cemazi-yel-ahir 1321.
BOA, A. MKT. MHM, 521-15-2, 17 Zilkade 1320.
BOA, A. MKT. MHM522-27-13- 6 Şaban 1321.
BOA, A. MKT. MHM, 522-27-14- 4 Şaban 1321.
BOA, A. MKT. MHM, 522-31-001, 15 Rebiül-evvel 1321.
BOA, A. MKT. MHM, 523-36-2, 8 Recep 1321.
BOA, A. MKT. MHM, 524-16-2 24 Şevval 1321.
BOA, A. MKT. MHM, 522-27-13- 6 Şaban 1321.
BOA, A. MKT. MHM, 522-27-14- 4 Şaban 1321
BOA, A. MKT. MHM, 522-00031-001, 15 Rebiül-evvel 1321
BOA, A. MKT. MHM, 311-78-4. 12 Rebiül-evvel 1281
BOA, A. MKT. MHM, 517-7-1, 16 Şevval 1319.
BOA, A. MKT. MHM, 519-10-6, 28 Teşrin-i Evvel 1319.
BOA, A. MKT. MHM, 517-42-1, 28 Muharrem 1320.
BOA, A. MKT. MHM, 519-00010-001, 3 Rebiül-ahir 1320
BOA, A. MKT. MHM, 238-00090-1, 18 Zilkade 1278
BOA, A. MKT. MHM, 519-15-1-2, 21 Rebiül-ahir 1320
BOA, A. MKT. MHM. 519-10, 20 Şaban 1321
BOA, A. MKT. MHM, 522-27-13, 6 Şaban 1321
BOA, A. MKT. MHM. 519-10-10, 22 Şaban 1320
BOA, A. MKT. MHM. 522-27-17, 23 Mart 1320
BOA, A. MKT. MHM. 345-63-001, 23 Cemaziyel-ahir 1282
BOA, A. MKT. MHM 198-24-001 7 Rebiül-Ahir [12]77
BOA, A. MKT. UM. 540 – 6, 11 Şaban, 1278
BOA, A. MKT. NZD, 372/31, 16 Rebîülâhir sene 1278
BOA, A. MKT. NZD, 372/31 16 Rebîülâhir sene 1278
BOA, DH. MKT. 1566-45, 2 Teşrin-i Sani 1304
BOA, DH. MKT. 182-2-1-3 28 Cemaziyelahir 1311.
BOA, DH. MKT. 1566-45-1, 2 Teşrin-i Sani 1304
BOA, DH. MKT. 1285-45-1-2.
BOA, DH. MKT. 1285-00045-001, 9 Ağustos 1324.
BOA, DH. MKT. 1285-00045-002, 11 Ağustos 1324
BOA, DH. MKT. 1326-89-1, 21 Şevval 1296
BAO, DH.ŞFR-302-3
BOA, DH. ŞFR, 255-105 3 Şubat 1316
BOA, DH. ŞFR, 262-112-1, 20 Temmuz 1317
BOA, DH. ŞFR, 302-3-1, 2 Şubat 1318A,
BOA, DH. ŞFR, 290-121-1, 15 Ağustos 1318
BOA, DH. ŞFR, 293-7-18 Eylül 1318,
BOA, DH. ŞFR, 255-105, 3 Şubat 1316
BOA, İ.DH, 795-64541, 23 Zilhicce 1296.
BOA, İ.DH, 1185-92756-, 2 Zilkade 1307
BOA, HR. İD, 8-40-002, 12 Kanun-i Evvel 1316
BOA, HR. İD, 8-40-002, 12 Kanun-i Evvel 1316
BOA, HR. İD, 8-40-002, 12 Kanun-i Evvel 1316
BOA, Y. A. RES, 29/27 27 Şaban 1302
BOA, MVL 685/67 – 10 R 1281
BOA, A. MKT. UM. 540 – 6, 11 Şaban, 1278
b) Araştırma ve İnceleme Eserler
ATILGAN, Zeki (1965), “Muş, Bitlis ve Bingöl İllerindeki Kuzey Kafkasyalı Muhacirler”, Birleşik Kafkasya Dergisi, İstanbul, 1965, S. 5.
AVAGYAN, Arsen (2004), Osmanlı İmparatorluğu ve Kemalist Türkiye’nin Devlet-İktidar Sisteminde Çerkesler, İstanbul: Belge Yayınları.
BİCE, Hayati (1995), Kafkasyadan Anadolu’ya Göçler, Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları.
BİLGE, M. Sadık (2005), Osmanlı Devleti ve Kafkasya, İstanbul: Eren Yayıncılık.
ÇOÇİYEV, Georgi, Bekir Koç (2006), “Kuzey Kafkasyalıların Doğu Anadolu’ya İskân Edilmesi ve Adaptasyon Problemleriyle İlgili Bazı Bilgiler (XIX. Yüzyıl İkinci Yarısı – XX. Yüzyıl Başlangıcı)”, s.1 (Journal of Asian History, 4011: 80-103.
DEMİRTAŞ, Mehmet (2014), “1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşının Doğu Anadolu’da Nüfus Hareketlerine Etkisi ve Doğu Vilayetlerinin Nüfusu”, Sultan II. Abdülhamit Sempozyumu (20-21 Şubat 2014) Bildiri Kitabı, C. 1, Ankara: T.T.K. Yayınları.
ERKAN, Süleyman (1993), Kırım, Kafkasya ve Doğu Anadolu göçleri, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi)
FIRAT, Mehmet Şerif (1961), Doğu İlleri ve Varto Tarihi, Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
İPEK, Nedim (1991), “Kafkaslardan Anadolu’ya Göçler”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, S. 6: 97-134.
KARPAT, Kemal (2010), Osmanlı Nüfusu (1830-1914), İstanbul: Timaş Yayınları.
KEMALOĞLU, Muhammet (2012), “Kafkasya Tarihi, Geçmişi Etnik ve Dini Yapısı, Terekeme (Karapapah) Türkleri”, Akademik Bakış Dergisi, S. 32: 1-17.
SAYDAM, Abdullah (1999), Kırım ve Kafkasya’dan Yapılan Göçler ve Osmanlı İskân Siyaseti (1856-1876), Osmanlı Ansiklopedisi, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
TOPÇU, Murat (2014), “Anadolu’da Kafkas Göçmenlerinin Etnik Yapısı, Yerleşimi ve Nüfusu”, 1864 Kafkas Tehciri Kafkasya’da Rus Kolonizasyonu, Savaş ve Sürgün, İstanbul: 413-420.
YAĞCI, Zübeyde Güneş (1998), Ferah Ali Paşanın Soğucak Muhafızlığı (1781-1785), Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun: S.B.E. (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
YILMAZ, Mehmet (1999), XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nin Muhacirleri İskân Politikası, Osmanlı Ansiklopedisi, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
Refback'ler
- Şu halde refbacks yoktur.
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.