YESİLİ HOCA AHMED ROMAN ÜÇLEMESİNDE KIZILELMA’DAN İLA-YI KELİMETULLAH’A / IN THE NOVEL TRIPLET YESİLİ HOCA AHMED FROM KIZILELMA TO İLA-YI KELİMETULLAH

Hakan SOYDAŞ

Öz


Yesili Hoca Ahmed isimli tarihî roman Mustafa Necati Sepetçioğlu’nun yayımlanan son eseridir. Üç ciltten oluşan bu tarihî roman Hoca Ahmed-i Yesevî’nin hikmet dolu hayatını ve tasavvufî bakış açısını yansıtır. Edebî tür olarak tarihî romanlar tarihi bir fon olarak kullanırken hakikat ve kurgu arasındaki ilişkiyi de tesis etmeye çabalar. Sepetçioğlu eserini kaleme almadan önce Türkî coğrafyayı gezmiş ve gözlemlerde bulunmuştur. Ahmet Yesevi’nin manevi iklimini solumaya gayret eden yazar, yapmış olduğu okumalarla Ahmet Yesevi ve Yesevilik üzerine bilgilerini arttırmıştır.

Bilginin gerçekliğinde kurulan çerçeve metin, kurgu sanatının esaslarına da sadık kalınarak romanlaştırılmıştır. Ahmed-i Yesevî tarihi şahsiyetinin yanı sıra roman kişisi olarak da hayat bulmuştur. Çalışmamızda Ahmed-i Yesevî tarihî şahsiyetiyle ve roman karakteri kimliği ile ele alınacak, tarihî şahsiyetinin roman karakteri olarak ne ölçüde işlendiği ele alınacaktır. Ayrıca Türk tarihinin bir mihenk taşı olarak ele alınan Yesevilik öğretisinin de izleri sürülecektir. Yeseviliğin öne çıkarılan yönleri metin merkezli incelenecek ve örneklendirilecektir.  

Bu çalışma da kurgu sanatının eseri olan roman kişisi Yesili Ahmed ve öğretileri gerçeklik terazisinde ölçüye vurulacaktır. Türk edebiyat tarihinin önemli yazarlarından Mustafa Necati Sepetçioğlu’nun en büyük eseri olarak tavsif ettiği ilgili romanı edebî mikyaslarla, akademik okumalar eşliğinde değerlendirilecektir


Anahtar Kelimeler


Mustafa Necati Sepetçioğlu, Yesili Ahmed Hoca, Tarihi Roman, Yesevilik.

Tam Metin:

PDF

Referanslar


ARGUNŞAH, Hülya (2016), Tarih ve Roman, İstanbul: Kesit Yayınları

AŞIK, Nevzat (1996), “Yesevî Hikmetlerine Kaynaklık Eden Hadislerin Değerlendirilmesi ve Sünnet Kültürünün Hikmetlere Tesiri”, Ahmed-i Yesevî Hayatı-Eserleri-Fikirleri-Tesirleri, Ed. Mehmed Şeker, Necdet Yılmaz, İstanbul: Sehra Neşriyat

BAYRAM, Mikail. (1996), “Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması Hâce Ahmed-i Yesevî’nin Rolü”, Ahmed-i Yesevî Hayatı-Eserleri-Fikirleri-Tesirleri, Ed. Mehmed Şeker, Necdet Yılmaz, İstanbul: Sahra Neşriyat

CUNBUR, Müjgân (1997), Anadolu’nun Bütünleşmesinde Ahmed Yesevî’nin Yeri, Ankara: Atatürk Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı.

ÇELİK-YALÇIN, S. Dilek (2007), “Mustafa Necati Sepetçioğlu’nun Tarihî Roman Anlayışı ve Türk Edebiyatında Tarihî Roman Geleneği İçerisindeki Yeri”, Erdem, C 17 (49): 35-48

ÇETİN, Nurullah (2007), “Mustafa Necati Sepetçioğlu’nun Tarihî Millî Bilince Katkısı”, Erdem, C 17 (49): 7-18

ÇALIK, Ethem, (1993), Mustafa Necati Sepetçioğlu Hayatı Sanatı ve Eserleri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış doktora tezi).

KÖPRÜLÜ, Mehmed Fuad (2017), Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, İstanbul: Alfa Yayınları.

İNAN, Abdülkadir (1952), “Müslüman Türklerde Şamanizm Kalıntıları”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.4, 19-30.

MERÇİL, Erdoğan (1991), Müslüman Türk Devletleri Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları

OCAK, Ahmet Yaşar (2009), Türk Sufîliğine Bakışlar. İstanbul: İletişim Yayınları.

OCAK, Ahmet Yaşar (1980), Babailer İsyanı, İstanbul: Dergâh Yayınları.

OCAK, Ahmet Yaşar (1992). Osmanlı İmparatorluğu'nda Marjinal Sûfîlik: Kalenderîler (XIV-XVII. Yüzyıllar), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.

SEPETÇİOĞLU, Mustafa Necati (2014), Yesili Ahmed III Aydınlığın Mührü, İstanbul: İrfan Yayıncılık

SEPETÇİOĞLU, Mustafa Necati (2014), Yesili Ahmed II Hurmalığın Akdoğanı, İstanbul: İrfan Yayıncılık

SEPETÇİOĞLU, Mustafa Necati (2014), Yesili Ahmed I Sesler ve Işıklar, İstanbul: İrfan Yayıncılık

ŞENGÜL, Abdullah (2007), “Mustafa Necati Sepetçioğlu’nun Romanlarında Bir Anlatım Unsuru”, Erdem, C 17 (49): 57-66

ŞENGÜL, Abdullah (2017), “Yesili Hoca Ahmed Üçlemesinde Bir Sembolik Unsur Olarak Hurma”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.1, (Özel Sayı-1): (1-6)

TEZCAN, Mahmut (1993), “Ahmed Yesevînin Türk Din Antropolojisindeki Yeri”. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. S.1, C.26, 1-7

VİLÂYET-NÂME: MANÂKIB-I HACI BEKTÂŞ-I VELÎ (1990), (hzl. Abdülbâki Gölpınarlı), İstanbul: İnkılâp Kitabevi

YAZICI, Olcay (2007), “Türk-İslam Terkibinin Efsanevî Destanı: Pîr-i Türkistan “Yesili Hoca Ahmed”, Mustafa Necati Sepetçioğlu, Ed. Hülya Argunşah: Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı

YETİŞ, Kâzım (2007), “Mustafa Necati Sepetçioğlu’nun Tarihî Romanlarının Millî Bilince Katkısı”, Erdem, C 17 (49): 1-6


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.


Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.