DEĞERLER EĞİTİMİ BAĞLAMINDA HIZIR BİN YAKUB’UN CEVÂHİRÜ’L-ME’ÂNÎ ADLI ESERİNİN İNCELENMESİ / EXAMINING THE WORK "CEVÂHİRÜ’L-ME’ÂNÎ " OF HIZIR BIN YAKUB IN TERMS OF VALUES EDUCATION

Öz

İnsanları birbirine bağlayan, toplumun devamını sağlayan değerler kültürel ve toplumsal olarak bir arada yaşama imkânı sunan unsurların başında gelir. Değerler, kişilerin ve toplumların davranış biçimlerini ve yaşayışlarını etkiler. Eğitimin amacı bireye sadece bilgi aktarmak değil belirlenmiş öğretim programlarının dışında bazı alışkanlık, değer ve tutumları da kazandırmaktır. Ülkemizde uygulanan eğitim sisteminde, ders kitapları temel ders malzemesi konumundadır. Ders kitaplarındaki metinlerde, kültürel ve toplumsal değerlerin yabancı kaynaklardan değil, yerli kaynaklardan temin edilmesi öğrencilerin değerleri kazanma sürecini olumlu yönde etkileyecektir. Bu açıdan bakıldığında Türk diline ait eserlerin önemi bir kat daha artmaktadır. Bu eserlerden biri, dinî ve tasavvufi nitelik taşıyan Cevâhirü’l-Me’ânî adlı eserdir. Bu çalışma, Cevâhirü’l-Me’ânî’de Milli Eğitim Bakanlığının 2018 yılında belirlediği kök değerlerin durumunun betimlenmesini amaçlamaktadır. Eser kök değerler açısından betimsel analiz tekniği kullanılarak iki farklı araştırmacı tarafından incelenmiştir. Cevâhirü’l-Me’ânî’deki incelemeler sonucunda programda yer alan kök değerlerden öz denetimin 23, sorumluluğun 21, sabrın 11, sevginin 9, adaletin 8, yardımseverliğin 8, dostluğun 6, saygının 3, vatanseverliğin 2 olmak üzere toplam 98 yerde işlendiği tespit edilmiştir. Sonuç olarak, programda yer alan kök değerler çerçevesinde Cevâhirü’l-Me’ânî’nin kök değerler açısından öğreticiliği ve eğiticiliği ortaya konulmuştur. Özellikle öz denetim, sorumluluk ve sabır kök değerlerinin eserde sıklıkla işlenmesi, bu değerleri içeren metinlerin ders kitaplarında kullanılabilir olduğunu göstermektedir.