E-postama gönder AFGANİSTAN TÜRKMENLERİNİN ERSARI AĞZINDA ESKİCİL KELİMELER / ARCHAIC WORDS IN THE ERSARI DIALECT OF AFGHAN TURKMENS
Öz
Arkaik kelimesinin karşılığı olarak Türkçede eskicil, eskicilik, sekil biçim, eskilik gibi terimler kullanılmıştır. Afganistan en eski Türk yurtlarından biri olup Afganistan’da günümüzde milyonlarca Türk kökenli insan yaşamaktadır. Afganistan’ın Özbeklerden sonra en fazla nüfusa sahip olan milletlerden biri de Türkmenlerdir. Türkmenler Afganistan’a yerleşmesi büyük gruplar halinde Selçuklular ve daha sonra da yine büyük kitleler halinde Ekim Devrimi’nden sonra olmuştur. Türkmenlerin yaşadıkları bölgelerde uzun yıllar Türkçe konuşulmuş özellikle de Türkmenlerin yaşadıkları bölgede Kıpçak ve Çağatay Türkçesi yazı dilinin hâkim olmuştur. Türkmenlerin dillerinde arkaik yani eskicil kelime ve şekillerin korunması dikkat çekicidir. Türkmen ağzında yaşayıp da yazı diline geçmemiş birçok sözcük olduğu görülmektedir. Türkmen ağızlarında yaşayan bu eskicil kelimeler Afganistan Ersarı Türkmenleri arasında derlenip Eski Türkçede yaşayıp yaşamadıkları tespit edilmeye çalışıldı. Bu çalışma yoluyla Afganistan Türkmenlerinin sözcük dağarcığının ne kadar büyük olduğu gösterilmiş oldu. Aynı zamanda art zamanlı yapılan sözcük bilim çalışmalarının toplumların dilleri ve kültürlerinin geçmişteki zenginliklerini ortaya koymak bakımından önemlidir.
Anahtar Kelimeler
Tam Metin:
PDFReferanslar
AHANOV, Kaken (2013), Dil Biliminin Esasları, Ankara: TDK Yay.
AKSAN, Doğan (2000), Her Yönüyle Dil (Ana Çizgileriyle Dilbilim) 3. C., Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yay.: 439.
ALTAYLI, Seyfettin (1994), Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü I, İstanbul:MEB Yay.
AMANSARIYEV, C. (1970), Türkmen Dialektologiyası, Aşgabat.
ATA, Aysu (1988), Mukaddimetü’l –Edeb, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yay:535.
–––––––––– (1997), Kısasü’l-Enbiya (Peygamber Kıssaları), II Cilt, Giriş, Metin, Tıpkıbasım, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları: 681-1,2.
–––––––––– (1998), Nehcü’l-Feradis, Dizin-Sözlük, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yay.: 518.
–––––––––– (2002), Harezm Altınordu Türkçesi, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi:36, İstanbul: Kitap Mat.
ATALAY, Besim (2006), Divanü Lûgat-it Türk, IV Cilt, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları:521.
CAFEROĞLU, Ahmet (1968), Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, İstanbul: Türk Dil Kurumu Yay.:260.
CLAUSON, S. Gerard (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, London: Oxford At The Clarendon Press.
DİLÇİN, Cem (1983), Yeni Tarama Sözlüğü, Ankara: Ankara Üniversitesi Bas.
ERASLAN, Kemal (1999), Mevlana Sekkâkȋ Divanı, Ankara:TDK Yayınları.
ERASLAN, Kemal – vd. (1979), Kutadgu Bilig III-İndeks, Ankara:Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yay.: 47.
ERCİLASUN, A. Bicân, - AKKOYUNLU, Ziya (2014), Dȋvânu Lugâti’it-Türk, Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
EROL, H. Arslan (2008), Eski Türkçeden Eski Anadolu Türkçesine Anlam Değişmeleri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
GABAIN, A. Von (2007), Eski Türkçenin Grameri, (Çev. Mehmet Akalaın), Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yay.:532.
GÜLENSOY, Tuncer (2007), Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü I-II, Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
ÖLMEZ, Zuhal K. (1996), Şecere-i Terakime, Ankara:Simurg Yay.
KARAAĞAÇ, Günay (1997), Lutfȋ Divanı, Ankara:TDK Yay.
KARAMANLIOĞLU, A. Fehmi (1989), Gülistan Tercümesi, Ankara:TDK Yay.
KARASOY, Yakup (1998), Şiban Han Dîvânı (İnceleme-Metin-Dizin-Tıpkıbasım), Ankara:TDK Yay.
KIYASOWA, G. – vd. (2016). Türkmen Diliniň Düşündirişli Sözlügi, Aşgabat: Türkmen Döwlet Neşiryat Gullugı.
KORKMAZ, Zeynep (2010), Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK Yay.
KUNOS, D. Ignaz (1902), Şejx Sulejman Efendi’s Çagataj-Osmanisches Wörterbuch, Budapest.
NADELYAYEV, V. – vd. (1969), Drevetyurskiy Slovar, Leningrad:Akademiya Nauk CCCR İnstitut Yazıkoznaniya.
NECEF, E. N. - Berdiyev A. A. (2003), Hazar Ötesi Türkmenleri, İstanbul:Kaknüs Yay.
ÖZKAN, Nevzat (2007), Türk Dilinin Yurtları, Ankara:Akçağ Yay.
ÖZÖNDER, BARUTÇU S. (1996), Muhakemetü’-l-Lugateyn, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yay.: 656.
RADLOFF, W. (1905), Opıt Slovarya Tyurksih Nareçiy (Versuch eines Wörterbuches der Türk Dialekte), I. (1893), III (1905), S. Petersburg.
SEVORTYAN, E. V. (1974), Etimologiçeskiy Slovar Tyurskih Yazıkov-I, Moskova.
TEKİN, T. vd. (1995), Türkmence-Türkçe Sözlük, Ankara: Simurg Yay.
TOPARLI, Recep vd. (2007), Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Ankara:TDK Yay.
VARDAR, Berke (2001), Dilbilimin Temel Kavramları ve İlkeleri, İstanbul:Multılıngual Yay.
–––––––––– (2010), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul:Multılıngual Yay.
YÜCE, Nuri (1988), Mukaddimetü’l Edeb, Giriş, Dil Özellikleri, Metin, İndeks, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yay.: 535.
YÜCEL, Bilâl (1995), Bâbür Dȋvânı, Ankara:TDK Yay.
Refback'ler
- Şu halde refbacks yoktur.
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.