YAZININ DOĞAL GELİŞİMİNE BİLGİ KURAMI TEMELİNDE FARKLI BİR BAKIŞ (TÜRKÇE ÖRNEĞİNDE) / A DIFFERENT VIEW ON THE NATURAL DEVELOPMENT OF WRITING ON THE BASIS OF INFORMATION THEORY (IN THE CASE OF TURKISH)

Çağlayan YILMAZ, Yasin SANCAR

Öz


İletilerde karşımıza çıkan karakterlerin (harflerin veya rakamların) yazı dizgesindeki işlevlerini onların kullanım sıklıklarıyla ve buna bağlı olarak bilgi değerleriyle ilişkilendiren bilgi kuramı, bizlere bir yandan ölçülebilir (ve karşılaştırılabilir) veriler sunarken diğer yandan yazı dizgesinin gelişimi üzerine öngörüde bulunmamıza imkân sağlıyor. Ancak bunun için öncelikle standart bir alfabedeki karakterlerin iletilerdeki kullanım sıklıklarını gösteren veriler gerekiyor. Bu sebeple standart Türk alfabesindeki karakterlerin (“w”, “x”, “q” ve boşluk karakteri (–) ile birlikte) ve karakter permütasyonlarının (2’li, 3’lü, 4’lü, 5’li, 6’lı, 7’li ve 8’li permütasyonlar) son 10 yılda yayımlanmış 100 adet metinden seçtiğimiz pasajlarla oluşturduğumuz derlemdeki kullanım sıklıklarını tespit ettik. Sonrasında bu sıklık değerleri üzerinden iletilerde kullanılan her karakter ve karakter bloğunun bilgi değerini hesapladık. Bilgi değerlerine ilişkin elde ettiğimiz verilerle, söz konusu karakter ve karakter bloklarının işaretlenme aşamalarını açıklamaya çalıştık. Ulaştığımız sonuçları, Türkçe sözcüklerinin günümüz konuşma ve yazı dilindeki kullanımıyla ve tarihî metinlerdeki şekilleriyle ilişkilendirdik.


Anahtar Kelimeler


alfabe, harf, karakter, işaret, işaretleme, ses bilimi, bilgi kuramı, yazı dizgesi

Tam Metin:

PDF

Referanslar


ABRAMSON, Norman (1963), Information Theory and Coding, New York: McGraww-Hill Kitap Şirketi Yay.

ATALAY, Besim (1985), Divanü Lûgat-it-Türk, Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.

ERGENÇ, İclâl (2002), Konuşma Dili ve Türkçenin Söyleyiş Sözlüğü, İstanbul: Multilingual Yay., 2. bs.

GEMALMAZ, Efrasiyap (1982), Standart Türkiye Türkçesi’nin Formanlarının Enformatif Değerleri ve Bu Değerlerin İhtiyaç Hâlinde Bu Dilin Gelişimine Muhtemel Etkileri, (Reddedilmiş Doçentlik Tezi), Erzurum

GÜNŞEN, Ahmet (2000), Kırşehir ve Yöresi Ağızları, Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.

HARTLEY, Ralph Vinton Lyon (1928, Temmuz), “Transmission of information”, The Bell System Tecnical Journal, S. 7: 535-563

IFRAH, Georges (1998), Rakamların Evrensel Tarihi, (Çev. Kurtuluş DİNÇER), Ankara: TUBİTAK Yay., 8. bs.

Türk Dil Kurumu (1978), Derleme Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.

Kültür Bakanlığı (1991), Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü, (Komisyon Baş. Ahmet Bican ERCİLASUN), Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.

Türkmenistan İlimler Akademisi (2015), Türkmen Dılının Düşündırışlı Sözlügı, Aşkabat: Türkmenistan İlimler Akademisi Yay.

NASKALİ, Emine Gürsoy – BUTANAYEV, Viktor – İSİNA, Almagül – ŞAHİN, Erdal – ŞAHİN, Liasian – KOÇ, Aylin (2007), Hakasça – Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.

NASKALİ, Emine Gürsoy – DURANLI, Muvaffak (1999), Altayca – Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.

OLCAY, Selahattin (1995), Doğu Trakya Yerli Ağzı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.

SAUSSURE, Ferdinand de, Genel Dilbilim Dersleri (2013), (Çev. Berke VARDAR), İstanbul: Multilingual Yay.

SHANNON, Claude Elwood (1948, Temmuz – Ekim), “A Mathematical Theory of Communication”, The Bell System Tecnical Journal, S. 27: 1-55

TOPARLI, Recep – VURAL, Hanifi – KARAATLI, Recep (2007), Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yay., 2. bs.

WIENER, Norbert (1975), Emek Sibernetik ve Toplum, (Çev. İbrahim KESKİN), İstanbul: Özgün Yay.

YILMAZ, Çağlayan (2018), Türkçede Anlam Birimlerinin Bilgi Kuramı Temelinde İşaretlenmesi, Ankara: Gazi Kitabevi Yay.

YUHADİN, Konstantin Kuzmiç (1998), Kırgız Sözlüğü, (Çev. Abdullah Taymas), Ankara: Türk Dil Kurumu Yay., 5. bs.


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.


Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.