MUSTAFA KEMAL PAŞA’NIN MECLİS AÇIŞ KONUŞMALARINDA “MİLLİ İRADE” KAVRAMINA YÖNELİK DEĞERLENDİRMELERİ (1923-1938) / JUDGMENTS OF MUSTAFA KEMAL PASHA TOWARDS THE CONCEPT OF “NATIONAL WILL” IN THE ASSEMBLY OPENING SPEECHES (1923-1938)

Fuat UÇAR

Öz


  • Milli irade kavramı demokrasilerin en temel ilkelerinden birisidir. Mustafa Kemal Paşa, Milli Mücadele’nin başından itibaren milli egemenlik ilkesini benimsemiş ve uygulama çabası içerisinde olmuştur. Her yasama döneminde yapmış olduğu Meclis’i açış konuşmalarında, diğer konuların yanında milli irade üzerinde önemle durmuştur. Mustafa Kemal Paşa’nın Meclis’i açış konuşmalarında üzerinde önemle durduğu hususlardan birisi de, Meclis ve Cumhuriyet kavramları olmuştur. Konuşmalarında bu kavramların milli irade, milletin hâkimiyeti ya da milli egemenlik kavramları ile doğrudan ilişkisine vurgu yaptığı görülmektedir. Bu şekilde milli iradeyi ulusal bir “güç kaynağı” olarak görmüş ve önemsemiştir. Ayrıca devlet idaresinde parlamenter rejimin vazgeçilmez önemine de vurgulamıştır. Özellikle milli irade kavramına yönelik değerlendirmeleri daha sonraki dönemlerde gerçekleşecek uygulamalar hakkında fikir de vermektedir.

 


Anahtar Kelimeler


Demokrasi, Milli İrade, Millet Meclisi, Mustafa Kemal

Tam Metin:

PDF

Referanslar


AKANDERE, Osman (2002), “Millî Mücadelenin Başlarında Mustafa Kemal Paşada Sine-i Millet

Düşüncesi ile Askerlikten İstifası Öncesi ve Sonrası Kendisine Gösterilen Bağlılıklar”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (11), 248-309.

AKANDERE, Osman (2005), Atatürk’ün Seçim Yolu ile Üstlendiği Vazifeler, Atatürk Araştırma

Merkezi, Ankara.

ATA, Feridun (2008), “Atatürk’ün Millî Hâkimiyet Anlayışı ve Bunun Yansımaları”, Selçuk

Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (20), 81-88.

BAYAR, Celal (1986), Başvekilim Adnan Menderes, (Der.) İsmet Bozdağ, Tercüman Gazetesi,

İstanbul.

ÇANAK, İhsan (2013), Atatürk’ün Meclis Açış Konuşmalarının Muhteva Analizi Metoduyla

İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak.

DEMİREL, Tanel (2017), Adalet Partisi İdeoloji ve Politika, 3. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul.

ERASLAN, Cezmi (2003), Yakın Türk Düşüncesinde Halkçılık ve Atatürk, Kum Saati Yayıncılık,

İstanbul.

EYÜBOĞLU, Sebahattin (2016), Mavi ve Kara, 8. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları,

İstanbul.

GOLOĞLU, Mahmut (2017), Devrimler ve Tepkileri, 4. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür

Yayınları, İstanbul.

GAWRYCH, George W (2014), Genç Atatürk, Çev., Gül Çağlalı Güven, Doğan Kitap, İstanbul.

GÜNEŞ, İhsan (2009), Birinci TBMM’nin Düşünce Yapısı (1920-1923), 3. Baskı, Türkiye İş

Bankası Kültür Yayınları, Ankara.

GÜVEN, Cemal (2016), Anayasalar, Kanunlar ve TBMM Kararları (1876-2016), Eğitim

Yayınevi, Konya.

İNAN, Afet (1971), Mustafa Kemal Atatürk’ten Yazdıklarım, Milli eğitim Basımevi, İstanbul,

KARATEPE, Şükrü (2017), Darbeler ve Anayasalar, Binyıl Yayınevi, Ankara.

MARDİN, Şerif (1986), “Yenileşme Dinamiğinin Temelleri ve Atatürk”, Çağdaş Düşüncenin

Işığında Atatürk, 2. Baskı, Dr. Nejat F. Eczacıbaşı Vakfı Yayınları, İstanbul, ss. 21-48.

MANGO, Andrew (2000), Atatürk, Çev., Füsun Doruker, Yeni Bin Yıl Sabah Kitapları,

İstanbul.

ÖZBUDUN, Ergun (2008), 1921 Anayasası, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.

PARLA, Taha (1997), Türkiye’nin Siyasal Kültürünün Resmi Kayanakları: Cilt: 2 Atatürk’ün

Söylev ve Demeçleri, 2. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul.

SEVİNÇ, Murat-DEMİRKENT Dinçer (2017), Kuruluşun İhmal Edilmiş İstisnası 1921 Anayasası ve

Tutanakları, İletişim Yayınları, İstanbul.

TANÖR, Bülent (2017), Osmanlı - Türk Anayasal Gelişmeleri, 30. Baskı, YKY Yayınları,

İstanbul.

TUNAYA, Tarık Zafer (1964), Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, Baha

Matbaası, İstanbul.

TUNAYA, Tarık Zafer (2016), Türkiye’de Siyasal Gelişmeler (1876-1938): Kanun-ı Esasi ve Meşrutiyet Dönemi, Bilgi Üniversitesi Yayınları, 4. Baskı, İstanbul.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, devre: I, cilt: I, İçtima: 2, 24.4.1336 (1920).

Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, devre: II, cilt: I, içtima: III, 13.8.1339 (1923).

Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, devre: II, cilt: 7, İçtima: 19, 23.3.1340 (1924).

Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, devre: II, cilt: XIX, içtima: V, 1.11.1341 (1925).

Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, devre: II, cilt: XXVII, içtima: I 1.11.1342 (1926).

Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, devre: III, cilt: I, içtima: I 1.11.1343 (1927).

Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, devre: III, cilt: V, içtima: I (1.11.1928).

Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, devre: III, cilt: XIII, içtima: I (1.11.1929).

Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, devre: III, cilt: XII, içtima: I (1.11.1930).

Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, devre: IV, cilt: IV, içtima: I, inikat: I (1.11.1931).

Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, devre: IV, cilt: X, içtima: II, inikat: I (1.11.1931).

Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, devre: IV, cilt: XVIII, içtima: III, inikat: I (1.11.1933).

Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, devre: V, cilt: VI, içtima: I, inikat: I (1.11.1934).

Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, devre: V, cilt: VI, içtima: I, inikat: I (1.11.1935).

Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, devre: V, cilt: XIII, içtima: II, inikat: I (1.11.1936).

Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, devre: V, cilt: XX, içtima: III, inikat: I (1.11.1937).

Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, devre: V, cilt: XX,VII, içtima: IV, inikat: I (1.11.1938).

TUNÇAY, Mete (2012), Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek-Parti Yönetimi’nin Kurulması 1923-

, 6. Basım, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.

TURAN, Refik (1995), “Milli İrade ve Amasya Mülakatı”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XI

(31), 287-293.

ÖZAKMAN, Turgut (2005), 1881-1938 Atatürk, Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet Kronolojisi, 4.

Basım, Bilgi Yayınevi, Ankara.

UÇAR, Fuat (2019), “Birinci TBMM Döneminde Mustafa Kemal Paşa’nın Meclisi Açış

Konuşmalarında “Milli İrade” Kavramına Yaklaşımı”, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , (31) , 709-738.


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.


Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.