BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI YILLARINDA OSMANLI’DA BİR KITLIK TÜRÜ: KÂĞITSIZLIK, KÂĞITSIZLIĞIN ETKİLERİ VE MATBAA-İ AMİRE MÜDÜRÜ İSMAİL HAMİT BEY’İN FAALİYETLERİ THE TYPE OF A SHORTAGE IN OTTOMAN IN THE FIRST WORLD WAR YEARS: THE PAPER SHORTAGE, THE INFLUENCES OF

Öz

Osmanlı Devleti, akıbetini tayin edecek olan Birinci Dünya Savaşı’na girerken yeterli hazırlıktan uzak bir durumdaydı. Bu savaş hem iç üretimi durma noktasına getirmiş hem de ithal edilen ürünlere büyük engeller çıkarmıştı. 1914 yılında başlayıp dört yıl süren bu savaşta devlet ekonomik, askeri, siyasi ve beşeri açıdan büyük kayıplar verirken savaşın gerisinde bulunan halk büyük kıtlıklar yaşamıştır. Özellikle un, süt, peynir, sadeyağ gibi temel tüketim ürünlerinde fiyatlar aşırı derecede artmıştır. Yaşanan bu kıtlık ve fiyat artışı sadece gıda ve diğer zaruri ihtiyaçlarla sınırlı kalmamıştır. Nitekim bu dönemde kağıt kıtlığı ciddi anlamda hissedilmiştir. Elde bulunan kağıt stoklarının kısa sürede bitmesi ve kağıdın bulunamayışı eğitim öğretim, basın ve yayın faaliyetlerinin aksamasına neden olmuştur. Hatta kağıt yokluğu, devlet dairelerindeki mutat faaliyetleri de engelleyecek seviyeye ulaşmıştır. Bu çalışmada 1914-1918 yılları arasında devam eden savaş sürecinde İstanbul başta olmak üzere devletin birçok yerinde baş gösteren kağıt sıkıntısı, kağıdın temini için yapılan girişimler, kağıt yokluğunun etkileri ve Matbaa-i Amire Müdürü İsmail Hamit Bey’in faaliyetleri incelenecektir.