YENİ TİP KORONAVİRÜSÜN AYTIS SANATINA ETKİSİ / THE IMPACT OF THE NOVEL CORONAVIRUS ON THE ART OF AYTIS

Lazzat URAKOVA YANÇ

Öz


Kazakistan’da büyük, küçük, genç, yaşlı herkes tarafından çok sevilen ve normal koşullarda en az ayda bir ulusal bayramlar, milli kahramanları anma yıl dönümleri, kutlamalar vesilesiyle düzenlenen aytıs, yani atışma yarışları, dünyayı saran koronavirüs sebebiyle uzun bir süre yapılamamıştır. Yedi sekiz aylık bir aradan sonra Kazakistan’ın Batı Kazakistan Vilayeti merkezi Oral şehrinde bulunan Kadir Mırzaliyev Adındaki Kültür Ve Sanat Merkezi müdürü, akın Bavırjan Haliolla’nın girişimiyle ve Batı Kazakistan valisi Gali Eskaliyev’in desteğiyle 25-26 Eylül 2020 tarihlerinde Oral şehrinde meşhur “Men Qazaqpın / Ben Kazak’ım” adlı şiirin yazarı, Gorbaçov tarafından Sovyet Komünist Partisi Kazakistan temsilcisi olarak atanmasıyla Jeltoksan ayaklanmasına sebep olan Kolbin’in karşısında ayaklanmaya katılan gençleri cesurca savunan şair Juban Moldagaliyev’in doğumunun 100. yılı ile “Kazak Osı / Kazak Budur” adlı meşhur şarkının söz yazarı, Kazakistan’ın Halk Yazarı unvanının sahibi Kadir Mırzaliyev’in doğumunun 85. yılı dolayısıyla “Jayık’ın İki Kartalı” adlı ulusal aytıs yarışı düzenlenmiştir. Henüz yazıya geçirilmediği için aytıs metinleri internet ortamındaki video görüntülerinden elde edilen bu çalışmada, söz konusu Covid-19 hastalığının dünyada ve ülkede sebep olduğu gelişmelerin, virüs nedeniyle sosyal yaşama getirilen kısıtlamaların, aytıs yarışmalarının olmazsa olmazı olan seyircilerin katılımını engelleyen tedbirlerin, maske, mesafe ve karantina öneminin dile getirildiği aytıslar, performans teoriye göre incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler


Aytıs, Koronavirüs, Kazakistan, Akın, Atışma, Covid-19

Tam Metin:

PDF

Referanslar


Altınkaynak, E., Ashi̇mova, D., Nauanova, G. (2018). Kazaklarda Aşık (Aytısker) Atışmalarının (Aytısların) Özellikleri. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, (40) , 430-443.

Arıkan, M. (2016). Kazak Sözlü Geleneği. Ed. N.Ata Yıldız-F.A.Turan, Türk Dünyası Âşık Edebiyatı, (255-338). Ankara: Gazi Kitabevi.

Biray, N. (2015). Aytıs; Aytıs-Tartıs The Centre of “Aytıs” And Verbal Dueling Among Kazak Folk Poets. Milli Folklor 57: 58-75.

Biyaşeva, G. (2020) Jubanmen Qadırdıñ Mereytoyına Arnalġan “Jayıqtıñ Qos Qıranı” Attı Respublikalıq Aqındar Aytısı. Jayıq Press, 26.09.2020. http://zhaikpress.kz/kk/news/zhuban-men-kadyrdyn-merejtojyna-arnalgan-zhajyktyn-kos-kyrany-atty-respublikalyk-akyndar-ajtysy-otti/ [15.10.2020]

Ergün, M. (2002). Kopuz Sarını Kazak Âşık Tarzı Şiir Geleneği Akın ve Jıravlar. Ankara: G.Ü. İletişim Fakültesi Basımevi.

Jarmuhamedulı, M. (2001). Aytıs Öleñderiniñ Argı Tegi men Damuvı. Almatı, 2001.

Koç K., Bayniyazov, A. (2003). Kazak Türkçesi Türkiye Türkçesi Sözlügü. Ankara: Ötüken.

Konıratbayev, A. (1991). Kazak Ädebiyetiniñ Tarihı, Almatı.

Urakova, L. (2014). Performans Teori’nin Aytıslara Uygulanması ve Konısbay’ın Şınbolat’la Yaptığı Aytısta Söyleyici, Genel Dinleyici, Keşif ve Düzenleme. Bilig, (71), 269-280.

Urakova Yanç L. (2018). Günümüz Kazak Aytıslarında Gündem: Milli Değerler. Gazi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları Dergisi, no.23, pp.155-171.

Şişman, B. (2014). Türkiye ve Kazakistan'da Yaşayan Âşıklık Geleneğinin Değişmeyen Unsurlar Açısından Karşılaştırılması. Millî Folklor Yıl: 14. Sayı: 54. s. 72.

Yıldız, N. ve Soltanayeva, E.M. (2015). Performans Teori Bağlamında Kazakistan Geleneğindeki Kız ile Delikanlı Aytıslarının Değerlendirilmesi. MTAD,12(3):91-111.

https://www.youtube.com/watch?v=_-5V6Hgnd6s [15.10.2020]

https://www.youtube.com/watch?v=osLPEo4-zdg&t=956s [15.10.2020]


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.


Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.