JAPONCA VE TÜRKÇE İŞARET SÖZCÜKLERİNİN ALGISAL KULLANIMLARI ÜZERİNE / ON THE RECOGNITIONAL USES OF JAPANESE AND TURKISH DEMONSTRATIVES

Öz

Bu çalışmada, Japonca ve Türkçedeki işaret sözcüklerinin algısal kullanımları (konuşucunun ve dinleyicinin özel ortak bilgisine dayalı işaret sözcüklerinin kullanımları) karşılaştırmalı olarak ilk kez ele alınmıştır. Çalışmada, algısal kullanım özelliğine sahip Japonca a- köklü işaret sözcükleriyle Türkçe şu ve o işaret sözcüklerinin dağılımsal özellikleri arasındaki benzerlik ve farklılıklara ışık tutulmuş, bu sözcüklerin işaret sözcükleri sistemi içinde nasıl karakterize edilmesi gerektiği hususuna değinilmiştir. Araştırmada genel olarak şu hususlara vurgu yapılmıştır: i) a- köklü sözcükler ad niteleyici ya da adıl olarak işlev görürken, şu ve o işaret sözcükleri sadece ad niteleyici olarak kullanılmaktadır, ii) Japonca algısal a- köklü işaret sözcükleri, konuşucu tarafından önemle belirtilmek istenen, söylem ortamına getirilmiş bir nesne, varlık, konu ya da olaya dinleyicinin dikkatini çekmek için kullanılabilmektedir, iii) şu ve o işaret sözcüklerinin dağılımı psikolojik yakınlık-uzaklık kavramına, a- köklü sözcüklerinin algısal kullanımları zamansal uzaklık kavramına duyarlıdır, iv) şu işaret sözcüğü psikolojik yakınlığı, o işaret sözcüğü psikolojik uzaklığı kodlamaktadır, v) Türkçedeki algısal işaret sözcüklerinin dağılımını belirlemede, göndergeye ilişkin konuşucunun kişisel görüş ya da tutumunu yansıtan niteleyici ifadelerin sözcedeki varlığı kadar konuşucunun iletişimsel amacı da önemli bir role sahiptir, vi) Japonca ve Türkçedeki algısal kullanımların durumsal kullanımın bir çeşididir.