ON ALTINCI YÜZYIL DİVAN ŞAİRLERİNDEN VÂHİDÎ VE GÜLİSTÂN-I VÂHİDÎ ADLI ESERİ VÂHİDÎ, / ONE OF THE SIXTEENTH-CENTURY DIVAN POETS AND GÜLISTÂN-I VÂHIDÎ

Öz

Kanunî Sultân Süleymân devri şâir ve yazarlarından olan Vâhidî’nin asıl adı Abdulvâhid’dir. Şâir hakkında tezkirelerde ve edebiyat tarihlerinde verilen bilgiler sınırlıdır. Kınalızâde Hasan Çelebi tezkiresine ve Osmanlı Müellifleri’ne göre İstanbul, Beliğ tezkiresine göre Bursa’da doğan Abdülvâhid Çelebi, Kara Dâvûd Efendi’nin (ö. 948/ 1541) torunu ve Süleyman Çelebi’nin oğludur. Önce ilmiye mesleğine intisap etmesine rağmen daha sonra tasavvuf yolunu seçmiş, 16. yy. tarikatlarından olan Zeyniyye’ye girmiştir. Doğum tarihi bilinmeyen şâirin, ölüm tarihi için verilen bilgiler de ihtilaflıdır. Eserlerine dair sadece Osmanlı Müellifleri’nde, Saadet-nâme ve Şifâu’s-sudur adlı eserlerinin bulunduğu belirtilmiştir. Fakat Vâhidî bunların yanı sıra Menâkıb-ı Hâce-i Cihân ve Netîce-i Cân, Kitâb-ı Cinânü’l-Cenân, Dürc-i Lügât, Tecâribü’l-İnsân, Pendnâme, Kıssa-i Seyyid Cüneyd ve Reşîde-i Arab ve Gülistân-ı Vâhidî’nin de müellifidir. Bu çalışmanın amacı, tezkirelerde ve edebiyat tarihlerinde hakkında yeterince bilgi bulunmayan Vâhidî’yi ve ona ait olduğunu belirlediğimiz, ağırlıklı olarak dinî, tasavvufî ve ahlakî konuların işlendiği, manzum-mensur karışık bir şekilde tertip edilmiş olan Gülistân-ı Vâhidî adlı eserini edebiyat dünyasına etraflıca tanıtmaktır. Bu doğrultuda öncelikle şâirin hayatı, eserleri, ilmî ve edebî yönü hakkında bilgi verilmiş; akabinde esere dâir bilgiler (adı, yazılış tarihi) ifade edildikten sonra eser, muhteva, dil, üslup ve şekil özellikleri açısından değerlendirilmiştir.