DEDE KORKUT’UN DİLİ / LANGUAGE OF DEDE KORKUT

DİLEK HERKMEN

Öz


 

 

Öz

Dede Korkut hikâyelerinin Ḳitāb-ı Dedem Ḳorḳud ʻAlā Lisān-ı Tāʼife-i Oġuzān (Dresden nüshası) ve Ḥikāyet-i Oġuz-nāme-yi Ḳazan Beg ve Ġayrı (Kazan nüshası) adlarını taşıyan iki nüshası bulunmaktadır. Ses ve şekil özellikleri dikkate alınarak Eski Anadolu Türkçesi eserleri arasında değerlendirilen Dede Korkut hikâyelerinin dili hakkında araştırmacılar değerlendirmeler yapmışlardır. Dede Korkut hikâyelerinin Doğu Anadolu ve Azerbaycan sahasını yansıttığı; Oğuz-Kıpçak dil özellikleri gösterdiği ifade edilmiştir.  15-16. yüzyıllarda yazıldığı tahmin edilen Dede Korkut hikâyelerinin dili için yapılan değerlendirmelere leksikolojik araştırmalar katkı sağlayacaktır. Bu amaçla Dede Korkut hikâyelerinin söz varlığına ait sözcüklerden genel Türkçe sözlükte yer almayıp sadece Anadolu ağızlarında yaşayanlar tespit edilmiştir. Tespit edilen bu sözcükler Anadolu ağızlarının sınıflandırılmasında kullanılan ölçütlere göre değerlendirilmiştir. Eski Anadolu Türkçesinin ağızları tasniflerinde belirlenen ölçütlere göre Dede Korkut metninin ses ve şekil özellikleri bakımından Orta Anadolu, Orta ve Batı ağızlarının özelliklerini yansıttığı ve Azerbaycan sahası özelliklerini gösterdiği anlaşılmaktadır. Dede Korkut hikayelerinin Anadolu ağızlarında yaşayan söz varlığının ise Orta Anadolu, Batı Anadolu, Batı ve Orta Karadenizi de içine bir alana yayıldığı görülür.


Anahtar Kelimeler


Eski Anadolu Türkçesi, Dede Korkut, Anadolu ağızları, söz varlığı

Tam Metin:

PDF

Referanslar


Ercilasun, A. B. (2004). Başlangıçtan yirminci yüzyıla Türk dili tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.

Erdem, M. D. (2010). Eski Türkiye Türkçesi ağızları üzerine. Türk Dilleri Araştırmaları, S. 20, s. 113-138.

Ergin, M. (1989). Dede Korkut kitabı I, giriş – metin – faksimile. 2. baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.

Gökyay, O. Ş. (1973). Dedem Korkudun kitabı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.

Kaçalin, M. (2006). Dedem Korkudun Kazan Bey Oğuznamesi. İstanbul: Kitabevi.

Karahan, L. (2006). Eski Anadolu Türkçesinin kuruluşunda yazı dili - ağız ilişkisi. Turkish Studies, Vol. I/ 1, Summer 2006, s. 9-18.

Korkmaz, Z. (2004). Dede Korkut hikayelerinde dil ve üslup bağlantısı. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı – Belleten 1998/1, S. 41,

Ankara, s. 101-111.

Özçelik, S. (2016). Dede Korkut -Dresden nüshası, giriş, notlar. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 501. s.

Öztekten, Ö. (2018). Eski Anadolu Türkçesi yazı dili midir?. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, C. 11, S. 24, s. 260-266.

Tezcan, S. (2001). Dede Korkut Oğuznameleri üzerine notlar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü. C. 1, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.


Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.