AKKİRMÂNÎ MUHAMMED B. MUSTAFA’NIN MENSUR HZ. MUHAMMED HİLYESİ / AKKİRMÂNÎ MUHAMMED B. MUSTAFA’S PROSE HİLYE ON PROPHET MUHAMMAD

Mehtap Erdoğan TAŞ

Öz


Akkirmânî Muhammed b. Mustafa hadis, fıkıh, kelam, akaid, tefsir, felsefe, dil vb. alanlarda derin bilgisi olan ve çok çeşitli konularda eserler kaleme alan 18. yüzyıl âlimlerindendir. Eserlerinden birisi de kaynaklarda Hilye-i Şerîfe ya da Şemâ’il-i Şerîf gibi adlarla anılan mensur hilyesidir. Bu makalede üzerinde fazla bir çalışmanın olmadığı  yirmi civarındaki mensur hilyelerden biri olan Akkirmânî’nin mensur hilyesi şekil ve muhteva açısından incelenmiş, eserin nüshaları hakkında bilgi verilmiş ve makalenin sonuna transkripsiyonlu metin eklenmiştir. Yayımlanmış diğer mensur hilyelerle karşılaştırılmak suretiyle Akkirmânî’nin mensur hilyesinin söz konusu edebî tür içindeki özellikleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Buna göre Akkirmânî’nin ilgili kaynaklarda ifade edildiğinin aksine şemail ve mensur hilye türünde iki ayrı eserinin olmadığı, eserin tertip ediliş şekli ile Hz. Peygamber’in bazı davranış biçimlerine uzunca yer vermesi ve muhtevanın işleniş sırası bakımından diğer mensur hilyelerden ayrıldığı, ayrıca eserin Diyarbakırlı Şa‘bân Kâmî’ye aitmiş gibi gösterilmesinin yanlış olduğu sonucuna ulaşılmıştır.


Anahtar Kelimeler


mensur hilye; şemail; Akkirmânî Muhammed; Şa’bân Kâmî, 18. yüzyıl.

Tam Metin:

PDF

Referanslar


Akkirmânî Muhammed. Hilye-i saadet. Süleymaniye Kütüphanesi. Hacı Mahmud Efendi Bölümü, 4420, 1b-16a.

Akkirmânî Muhammed. Muhtasar şemâ’il-i şerîf. Süleymaniye Kütüphanesi. Şazeli Bölümü, 30, 1b-24a.

Algül, H. (1998). Hind b. Ebû Hâle. İslam ansiklopedisi (C. 18, s. 64). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. .

Alkan, H. (2015). Akkirmânî'nin hadis şerh metodu-Şerhu'l-Ehâdîsi'l-Erba'în adlı eseri özelinde (Yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.

Altıparmak, Ö. F. (1993). Muhammed Bin Mustafa Akkirmanî ve eseri İklîlü’t-Terâcim (Yüksek lisans tezi). Maramara Üniversitesi, İstanbul.

Arslan, M. U. (2018). Diyârbekirli Kâmî’nin şemâ’il-i şerîf tercümesi. Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi, Prof. Dr. Ali Nihad Tarlan Özel Sayısı, 581-593.

Başaran, S. (1995). El-Fâik fî Garîbi’l-Hadîs. İslam ansiklopedisi (C. 12, s. 102). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.

Bilge, M. L. (1989). Akkirman. İslam ansiklopedisi. (C. 2, s. 269-270). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.

Bozyiğit, A. (2006). Akkirmânî’nin felsefî görüşleri (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.

Buğda, S. (2014). Muhammed bin Mustafa Akkirmânî ve Muhtasâr-u Muğni'l- Lebîb an Kütübi'l-Ea'rîb'in edisyon kritiği. (Yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.

Çakan, İ. L. (1993). Câmi‘u’l-Usûl Li Ehâdisi’r-Resûl. İslam ansiklopedisi. (C. 7, s. 136). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.

Dağ, N. (2006). Muhammed b. Mustafa Akkirmânî’nin İklîlü’t-Terâcim adlı eserinde felsefî kavramlar (Yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.

Dalkıran, S. (1998). Akkirmânî’nin İrade-i Cüz’iyye ile ilgili risalesi ve değerlendirilmesi. EKEV Akademi Dergisi, 1(2), 173- 179.

Doğan, M. & Bozkurt, B. (2020). Muhammed b. Mustafa el-Akkirmânî ve Risaletü’l-Hamdele adlı eserinin tahlili. Turkish Academic Research Review – Türk Akademik Araştırmalar Dergisi, 5(4), 536-559.

Erdoğan Taş, M. (2018a). Hoca Sa‘deddîn Efendi’nin mensur hilyesi: Hilye-i Celiyye ve Şemâ’il-i ‘Aliyye”. Amasya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 19-60.

Erdoğan Taş, M. (2018b). Kâdı Şâmî’nin mensur hilyesi: Şerh-i Hilyetü’ş-Şerîfe”. Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi [ESTAD], 1, 169-186.

Erdoğan Taş, M. (2018c). Müellifi bilinmeyen mensur iki hilye. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 42(1), 17-38.

Erdoğan Taş, M. (2019). Abdülmecîd Sivâsî’nin mensur hilyesi: Şerh-i Hilye-i Resûl. H.İ. Delice & M. Erdoğan Taş & H. Yekbaş (Ed.) Prof. Dr. Mehmet ARSLAN armağanı (s. 259-271). Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Yay.

Erdoğan, M. (2013). Türk edebiyatında manzum hilyeler, İstanbul: Kitabevi Yayınları.

Eren, M. (2012). Ümmü Ma‘bed. İslam ansiklopedisi (C. 42, s. 325-326). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.

Gözütok Tamdoğan, Z. (2016). Türk-İslam edebiyatında hilye ve Halîl B. Ali el-Kırımî’nin mensur hilye-i nebevîsi. İstem, 14(28), 389-413.

Gür, S. (2018). VIII. asır Osmanlı âlimlerinden Muhammed b. Mustafa el-Akkirmânî ve Besmele Tefsiri. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 23(1), 183-207.

http://www.yazmalar.gov.tr/eser/serhu-hilyetin-neb%C3%AE/62723, (E.T. 24.03.2021).

Kallek, C. (2001). Kaffâl, Abdullah b. Ahmed. İslam ansiklopedisi. (C. 24, s. 146), İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları.

Kandemir, M.Y. (2001). Kâdî İyâz. İslam ansiklopedisi (C. 24, s. 116-118). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.

Kandemir, M.Y. (2012). Tirmizî. İslam ansiklopedisi (C. 41, s. 202-204). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.

Kılıç, H. (1993). Cevherî, İsmâil b. Hammâd. İslam ansiklopedisi (C. 7, s. 459). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.

Koçkuzu, A. O. (2000). İbnü’l-Esîr, Mecdüddin. İslam ansiklopedisi (C. 21, s. 28-29). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.

Mısır millî kütüphanesi türkçe yazmalar katoloğu (1987). Risâle-i şemâ’ili’n-nebî. (C. 2, s. 218). Mısır: The general egyptean book organization.

Mısır millî kütüphanesi türkçe yazmalar katoloğu (1990). Şerh-i hilyetü’n-nebî. (C. 3. s. 31-32), Mısır: The general egyptean book organization.

Süer, F. R. (2017). Mısır millî kütüphanesinde (dârü’l-kütübi’l-kavmiyye) bulunan edebiyat ile ilgili Türkçe el yazmaları. Türk & İslam Dünyası sosyal araştırmalar dergisi. 4 (13), 590-698.

Şa‘bân Kâmî. Şemâ’ilü’n-nebî, Diyarbakır il halk kütüphanesi. Muhammed Şaban Kâmî Bölümü, 1729/1, 1b-10b.

Taşkale, F. & Gündüz, H. (2006). Hat sanatında hilye-i şerîfe Hz. Muhammed’in özellikleri. İstanbul: Antik A.Ş. Kültür Yayınları.

Ulu, A. (2010). Tâbi‘în. İslam ansiklopedisi (C. 39, s. 328-330). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.

Yardım, A. (2011). Peygamberimizin şemaili. İstanbul: Damla Yayınevi.

Yıldız, S. (1989). Akkirmânî. İslam ansiklopedisi. (C. 2, s. 270). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.


Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.