22 Numaralı Anadolu Ayniyat Defterine Göre Anadolu Eyaletinin Merkez-Taşra İlişkileri / Center-Province Relationships of Anatolia Eyalet According to the 22nd Anatolia Ayniyat Regist

Özlem POYRAZ, Cuma DOĞAN

Öz


Bu çalışma Ekim-Kasım 1829 tarihli olarak tutulmuş olan 22 Numaralı Ayniyat Defteri ekseninde Anadolu Eyaleti’nin merkez-taşra ilişkilerini konu edinmektedir. XVIII. yüzyıldan itibaren sadrazam buyrulduları olarak Sadaret Mektubî Kalemi’nde tutulmaya başlanan Ayniyat defterleri tahrirat-ı samiye, şukka, kaime ve mektuplardan oluşmak sureti ile hazırlanmıştır. Bu defterlerin incelenmesi ile Anadolu eyaletine tabi olan vilayetler, nezaretler ve daireleri meşgul eden problemlerin neler olduğu ve yönetenler ile yönetilenlerin ilişkisinin nasıl yürütüldüğü gibi meseleler hakkında fikir sahibi olunabilmektedir. II. Mahmut döneminin Ekim-Kasım 1829 tarihinden bir aylık bir döneminin sunulduğu bu çalışmada merkez-taşra yazışmalarının fazlalığı dikkat çekmiştir. Deftere yansıyan meseleler konularına göre askerî, iktisadî, mülkî, adlî, sosyal meseleler ve İstanbul’un ihtiyaçları olmak üzere altı kategoride tasniflenmiştir. Askerî meselelere dair belge yoğunluğunun fazlalığı dikkat çekmiştir. Bağy suçu işleyerek devleti uzun süre meşgul eden Zeybek Atçalı Kel Mehmet meselesinin ise defterin en çarpıcı meselesi olduğu bulgusuna ulaşılmıştır.


Anahtar Kelimeler


II. Mahmut; Anadolu; Sadaret; Taşra; Bürokrasi

Tam Metin:

PDF

Referanslar


BOA (T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi),

BEO (Başkanlık Evrak Ofisi), AYN.d. (Anadolu Ayniyat Defteri), No: 22.

Akyıldız, A. (2006). Tanzimat dönemi Osmanlı merkez teşkilatında reform. İstanbul: Eren Yay.

Doğan, C. (2019). 39 numaralı kalabend defterinin transkribi ve değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.

Gökbunar, A. R. (2004). Atçalı Kel Mehmet ayaklanması: Vergiye bağlı bir başkaldırı örneği. Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 27-34.

Gökmen, E. (2018). Ayniyat defterlerinin sosyo-ekonomik tarihi için önemi, 1 numaralı Anadolu adı ayniyat defteri örneği. MCBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4), 443-478.

Göktepe, K. (2017). İstanbul'un iaşesinin temini meselesi ve İstanbul'un iaşesine katkı sağlayan bir merkez: Tekirdağ kazası (XVIII. XIX. Yüzyıllar). Belleten, 81(292), 857-915.

Günay, N. (2012). Osmanlı'nın son döneminde Ahıska Türklerinin Anadolu'ya göç ve iskânı. Bilig, 61, 121-142.

Hobsbawm, E. (1997). Eşkıyalar. İstanbul: Avesta Yay.

Keleş, H. (2006). Asâkir-i Mansûre-i Muhammediyye kânûnnâmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 227-240.

Kurtaran, U. (2012). Osmanlı seferlerinde organizasyon ve lojistik. Turkish Studies, 7(4), 2269-2286.

Öz, M. (2017). Modernleşme öncesinde Osmanlı toplumunda eşkıyalık hareketlerinin niteliği ve özellikleri. Osman Köse (Ed.), Osmanlı'dan Günümüze Eşkıyalık ve Terör içinde (s. 33-40). Samsun: İlkadım Belediyesi Kültür Yay.

Özkaya, Y. (1985). XVIII. Yüzyılda Osmanlı kurumları ve Osmanlı toplum yaşantısı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.

Öztel, M. (2013). Tanzimat devri ve sonrasında piyasalarda ihtikâr sorunu. History Studies, 5(2), 303-325.

Pakalın, M. Z. (1993). Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü. Cilt I. İstanbul: MEB Yay.

Pakalın, M. Z. (1993). Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü. Cilt II. İstanbul: MEB Yay.

Pakalın, M. Z. (1993). Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü. Cilt III. İstanbul: MEB Yay.

Poyraz, Ö. (2020). Abdülmecid dönemi hürriyet bağlayıcı ve kısıtlayıcı ceza uygulamalarına dair bir inceleme. SEFAD, 43, 497-518.

Saydam, A. (2015). Osmanlı medeniyeti tarihi. İstanbul: Kitabevi Yay.

Sevinç, T. (2010). 1695 ve 1696 Avusturya Seferlerinde Organizasyon ve Lojistik (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.

Seyidanlıoğlu, M. (2014). Yunan isyanı ve II. Mahmut'un politikaları. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 49-56.

Şensoy, F. (2014). Mukataalarda muhasebe kayıtları ve XVII. yüzyıl başında Bursa mukataası örneği. Muhasebe ve Finans Araştırmaları Dergisi, 7, 200-247.

Telci, C. (2007). Osmanlı Devleti’nde 18. yüzyılda muhallefat ve müsadere süresi. Tarih İncelemeleri Dergisi, 12 (2), 145-166.

Ünal, Mehmet Ali. (2012). Tanzimattan önce Osmanlı Devleti'nde memur yargılaması. I. Türk Hukuk Tarihi Kongresi Bildirileri içinde (s. 276-304) İstanbul: On İki Levha Yay.

Yiğit, Yücel. (2017). Mütareke günlerinde Balıkesir'de eşkıyalık faaliyetleri. Osman Köse (Ed.), Osmanlı'dan Günümüze Eşkıyalık ve Terör içinde (s. 565-578) . Samsun: İlkadım Belediyesi Kültür Yay.

Yüksel, Ahmet. (2009). Osmanlı Sefer Organizasyonları Taşradan Bir Bakış: Sivas Şehrinde Sefer Hazırlıkları (1787-1850) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.

İnternet Kaynakları

Bardakoğlu, Ali. Had. TDV İslam Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/had--fikih 23.02.2021.

Beydilli, Kemal, İmamlık/2. Bölüm Osmanlı Devleti’nde İmamlık TDV İslam Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/imam#2-osmanli-devletinde-imamlik 23.02.2021.

Bostan, İdris, Tersane-i Amire, TDV İslam Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/tersane-i-amire 23.02.2021.

Genç, Mehmet. İltizam. Prod. TDV İslam Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/iltizam--vergi 23 02 2021.

Kütükoğlu, Mübahat. Mürur Tezkiresi. TDV İslam Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/murur-tezkiresi 23 02 2021.

Tabakoğlu, Ahmet. Resim. TDV İslam Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/resim--vergi 05 03 2020.


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.


Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.