NÂZIM HİKMET ŞİİRİNDE EKFRASİS / EKPHRASIS IN NAZIM HIKMET POETRY

Öz

Sessiz sanat eserleri ve nesnelerine dil içinde konuşma kabiliyeti vermek şeklinde kısaca tanımlayabileceğimiz ekfrasis, Türkçeye “sözedökme” şeklinde çevrilebilen bir kelimedir. Bu kelime aslında Batı medeniyetinde gözün merkeze alınmış doğasıyla doğrudan ilgilidir. Ekfrasis bu açıdan, sanat eserleri, eşya ve şeylerle dilin göstergelerarası bir iletişim kurma biçimidir. Batı medeniyetinde ekfrasis, daha çok “ut pictura poesis” ifadesiyle kendine köklü bir zemin oluşturmuştur. Bu zemin, bir sanat tekniği olması açısından onu işlevsel bir şekle getiren çeşitli örneklerle yaygınlık kazanmıştır. Makalede bu tekniğin ortaya çıkış süreci, önemli dönüm noktaları, bu teknikle ilgili kıymetli eserlere kısaca değinildikten sonra ekfrasisin edebiyatta nasıl kullanıldığı örneklenmiştir. Makalede bu tekniği Türk şiir tarihinde başarı ile kullanan Nâzım Hikmet’in şiiri incelenmiştir. Nâzım Hikmet’in bütün şiirleri içinde görsel sanat eserlerinden kaynaklanan ekfrastik şiirler onun şiirindeki görsellikle ilgili okurlara farklı ipuçları verir. Ekfrasis, Nâzım Hikmet şiirinin güçlü yönlerini anlamayı kolaylaştırması açısından önemli bir tekniktir.