TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE YERLEŞTİRME ADLARI: HASAN ALİ TOPTAŞ ROMANLARI ÖRNEĞİ / PLACEMENT NAMES IN TURKEY TURKISH: AN EXAMPLE OF HASAN ALİ TOPTAŞ’S NOVELS

Öz

Yerleştirme adları, uzam ifadesinde varlıkların birbirine göre konumlarını bildiren önemli kodlayıcılardandır. Bir varlığın diğerine göre yerleştirilmesi, varlığın sahip olduğu biçimsel özelliklere ve yerleştirilmenin durumuna göre çeşitli yerleştirme adlarıyla gerçekleşir.

                Uzamsal konuma sahip bir varlığın başka bir varlık aracılığıyla anlatılması uzamsal ilişkileri ortaya çıkarır. Uzamsal ilişkiler, varlıklar arasındaki ilişkinin özelliklerine göre durağan ya da devingen olarak iki farklı biçimde gerçekleşmektedir. Durağan uzamsal ilişkiler, konumu gereği sabit olan, duran varlıklar arasında gerçekleşirken devingen uzamsal ilişkilerde hareket vardır. Uzamsal ilişkileri açıklarken yerleştirme adları sıkça yararlanılan uzam kodlayıcılarındandır. Yerleştirme için a. yerleştirilen varlık b. yerleştirmede işaret olarak kullanılan varlık c. bu varlıklar arasındaki ilişki gereklidir.

                Bu çalışmada Hasan Ali Toptaş’a ait “Kuşlar Yasına Gider” adlı roman derlem olarak seçilmiştir. Çalışmada romanda yer alan yerleştirme adlarının bağlam içerisinde dilbilgisel uzama nasıl hizmet ettiği incelenecektir. Böylece Türkiye Türkçesinde varlık bulan yerleştirme adları, bu yerleştirme adlarının söyleme katkısı, kullanım biçimleri ve sıklıklarına dair bir fikir ortaya konmaya çalışılacaktır.