NÜZUL EMİNİ EL-HÂC AHMED AĞA’NIN SERVETİ ÖRNEĞİNDE 18. YÜZYIL İSTANBUL’UNDA ZENGİN OLMAK / THE WEALTH OF NÜZUL EMINI AL-HAJJ AHMAD AGHA OR BEING RICH IN THE 18TH-CENTURY ISTANBUL

Öz

18. yüzyıl savaşların, toprak kayıplarının, iç borçlanmanın ve yeniliklerin yaşandığı bir dönem oldu. Özellikle savaşlardan doğan malî bunalım nedeniyle paraya duyulan ihtiyaç hem merkezde hem de taşrada servet sahiplerinin askerî kadrolarda yer almasını sağladı. Bir süre kendisinden yararlanılan bu kişilerden bazılarının malları yine malî nedenlerle devlet tarafından el konuldu. Ahmed Ağa da 1736-1739 yılları arasında gerçekleşen Osmanlı-Rus Harbi’nde nüzul emini olarak görevlendirilmişse de daha öncesinde İstanbul’da faal bir tüccar, elde ettiği sermayeyi kırsal ve şehirde yatırım yapmış emlak zengini bir adam,  çuka karhânesi nazırı, bir mültezim ve dağıttığı vadeli borçlarla bir bankerdir. Yüzyılın birçok özelliğini gösteren Ahmed Ağa’nın bu serveti nüzul emini olmasını sağlamış ancak savaşın bitimini göremeden 1737’de vefat emiş ve akabinde malları devlete borcu olduğu ifade edilerek müsadere edilmiştir. Bu çalışma savaşı, barışı ve İstanbul’daki devlet yatırımlarını görmüş bir adamın nüzul eminliğini irdelemekte, bu göreve getirilemeden önce nasıl yaşıyordu ve niçin bu göreve getirildi sorusu üzerine yoğunlaşmaktadır. Bu örnek sayesinde hem 18. yüzyılın çok özellikli bir bireyi tanıtılacak hem de devletin zengin kesimlerden yararlanma şekli ortaya konulacaktır.