BULGAR KOMİTECİ MİHAİL GERCİKOV’UN EDİRNE VİLAYETİNDE ASAYİŞİ BOZMA GİRİŞİMLERİ (1903-1908) / BULGARIAN COMMITEE MEMBER MIHAIL GERDZHIKOV'S ATTEMPTS TO DISRUPT PUBLIC ORDER IN THE PROVINCE OF ADRIANOPLE (1903-1908)

Öz

19. Yüzyılda milliyetçilik akımlarının etkisiyle Balkanlarda etnik ayaklanmalar baş gösterdi ve 1830 yılında Yunanistan bağımsızlığını kazandı. Sırplar başta olmak üzere diğer Balkan ulusları Osmanlı Devleti’nden ayrılmak için çeteler meydana getirerek bağımsızlıkları için mücadeleye giriştiler. 1877-78 Osmanlı Rus Savaşı sonucunda imzalanan Ayastefanos Anlaşması ile önce Trakya’nın ve Makedonya’nın bir kısmını da içine alan büyük Bulgaristan kuruldu. Ancak Avrupalı devletlerin duruma müdahalesi ile Ayastefanos yerine bu kez Berlin Anlaşması imzalandı. Bu anlaşma ile Bulgaristan’ın sınırları daraltıldı ve Bulgaristan özerk bir prenslik olarak Osmanlı Devleti’ne bağlandı. Berlin Anlaşması’ndan memnun olmayan Bulgarlar büyük komite ve çeteler meydana getirerek yeniden büyük Bulgaristan’ı kurmak için harekete geçtiler. Birçok komite kuruldu. Özellikle Makedonya İç örgütü ve Bulgaristan’daki Yüksek Komite bünyesinde barındırdığı komiteciler ile diğerlerinden ayrıldı. Komiteciler isyan bölgelerine taksim edildi.  Edirne Vilayeti sorumluluğu Mihail Gercikov’a verildi.

1877 yılında Filibe’de dünyaya gelen Mihail Gercikov genç yaşlarından itibaren komitecilik deneyimi yaşamış biriydi. Cenevre’de okuduğu dönemlerde Rus etkisi ile arkadaşlarıyla beraber anarşist bir cemiyet bile kurmuştu. Cemiyet kısa ömürlü olmasına rağmen başarısı Bulgar komiteciler arasında yayılmış ve kendisi Makedonya İç Örgütüne katılmıştı. Örgütün kendine verdiği talimat gereği 1901-1903 yılları arasında Edirne Vilayeti’nde gizli keşifler yapan  Gercikov 1903 yılında İlinden İsyanının devamı olarak Edirne Vilayeti’nde çıkarılan Preobrajen İsyanının baş aktörlerinden biri oldu. İsyan sırasında kurduğu çeteler ile özellikle vilayete bağlı Kırkkilise (Kırklareli) ve Tırnova’da Osmanlı Devleti’ne büyük kayıplar yaşattı. İsyandan sonra vilayette faaliyetlerine devam Gercikov Bulgaristan komiserliği vasıtasıyla Osmanlı Devleti tarafından yakın takibe alındı. Yakalanması için uzun uğraşlar verildi. Fakat Gercikov sürekli kılık değiştirerek Edirne Vilayeti’ne sızma girişimlerini sürdürdü. Vilayetin asayişini bozmak için irili ufaklı çeteler kurarak saldırı faaliyetlerinde bulundu. Gercikov’un Edirne Vilayeti’ndeki faaliyetleri 1908 yılında II. Meşrutiyet ilan edilene kadar sürdü. II. Meşrutiyet’in getirdiği kısa süreli sükûnet ortamı ile Mihail Gercikov Edirne’ye yönelik saldırılarına son verdi.