Şemsizâde Ahmet Ziyâeddin Uluoğlu’nun Millî Mücadele’ye Katkıları / Şemsizâde Ahmet Ziyâeddin Uluoğlu's Contributions to the National Struggle

Öz

Bu makalede, Kastamonu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin kurucusu ve başkanı olan Ahmet Ziyaeddin Uluoğlu’nun hayatı ele alınmış, onun Milli Mücadele döneminde Kastamonu’da yaptığı hizmetlerin ortaya konulması amaçlanmıştır. Araştırmada Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, ailenin metruk evrakını konu alan “Kastamonu’da Bayrâmîlik ve Şemsizâde Ailesi” isimli eser, yerel tarihe ışık tutan kaynaklar ve Kastamonu basınından yararlanılmıştır. Uluoğlu hakkında bugüne kadar müstakil bir çalışma yapılmamıştır. Bu husus, yerel düzeyde Milli Mücadeleye sunduğu katkıların ortaya konması bakımından önemlidir.

Uluoğlu’nun Kastamonu Hilal-i Ahmer Cemiyeti’nin 1918 ve 1921 kongrelerinde yönetim kurulu üyesi, Kastamonu Himaye-i Etfâl Cemiyeti’nin 1922 yılı kongresinde başkanı, Kastamonu Çiftçiler Birliği’nin 1923 yılı genel kurulunda yönetim kurulu üyesi olarak seçilip görev yaptığı anlaşılmaktadır. Uluoğlu, Kastamonu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin kurucusu olup tespit edebildiğimiz kadarıyla cemiyetin başkanlık görevini İstiklâl Harbi sonuna kadar kesintisiz bir şekilde başarıyla yürütmüştür. Milli Mücadele döneminde Urfa, Antep ve Maraş’ın işgaline karşı düzenlene telin mitinglerinde, protesto telgraflarında imzası vardır. İstiklal Savaşı’nda gösterdiği fedakârlık ve kahramanlıktan dolayı “Beyaz Kurdeleli İstiklâl Madalyası” ile taltif edilmiştir. Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin Halk Fırkası’na geçişinde Vilayet İdare Heyeti müteşebbis üyeliğine seçilmiştir.

Çalışmada, Ahmed Ziyaeddin Uluoğlu’nun Milli Mücadele ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu sürecinde dönemin zor şartları altında hizmetlerde bulunduğu, yardımseverliği, dini ve milli kimliğine ilave olarak şehirdeki sosyal kişiliğiyle de Kastamonu’nun mahalli tarihinde yer edindiği, Nakibüleşraf Kaymakamlığı, Bayramî Dergâhı postnişinliği gibi vazifelere ilave olarak Cumhuriyetin ilanından sonra da Atabey Gazi Camii’nde hatiplik vazifesini sürdürdüğü sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca onun sıradan bir din adamı olmayıp, aydın ve bilge kişiliğini, sosyal faaliyetlerin içinde bulunmasını, her kesimden insanın üzerinde etki sağlamış bir Türk aydını olma özelliği dikkati çekmektedir.