Ulus-Devletin Anadolu’ya Taşınmasında Demiryolları / Railways in the Transport of The Nation-State to Anatolia

Öz

Osmanlı Devleti’nin demiryolu ile buluşması XIX. yüzyılın ortalarıdır. Öncelikli alan olarak ticari anlamda kullanılan demiryolu hatları, II. Abdülhamid ile askeri ve devlet otoritesinin yansıtılması amacıyla kullanılmıştır. Birinci Dünya Savaşında ise demiryolları hatları savaşta, askeri teçhizat ve ordunun taşınmasında önemli bir rolü vardır. Geç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet döneminde ise demiryolu bir anlamda ulus-devletin inşa sürecinin başat noktalarından biri haline gelmiştir. Milli Mücadelede hem askeri üstünlük hem de propaganda olarak kullanılan demiryolu, Cumhuriyet idaresinin kurulmasıyla birlikte en çok önem verilen alan olmuştur. Bu çalışma ulus-devlet inşa paradigmasında demiryolunun hangi şekillerde kullanıldığının ve işlevselliğinin hangi noktada olduğunu yansıtmak amacıyla hazırlanmıştır. Çalışmada Osmanlı’nın demiryolu politikasının temeli ve Cumhuriyet döneminde dönüşmesine yer verilmiştir. Cumhuriyet dönemi demiryolu politikasından yola çıkılarak ulus-devlet inşa süresinde demiryolu ağının ne denli önemli olduğu da örneklerle ifade edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca Cumhuriyet mekan ideolojisinin diğer Anadolu şehirlere taşınmasında demiryolu ağının önemine değinilmiştir. Merkez kentlerinin çevresindeki kentlere olan etkisinin demiryolu sayesinde kazanılan ekonomi, nüfus ve sosyo-kültürel kazanımlarda bu çalışmada yer almaktadır.