E-postama gönder Language Policy in Turkic States and Societies Historical Aspect / Türk Devlet ve Topluluklarının Dil Politikalarına Tarihsel Bakış
Öz
Yazı dili olarak en az 1300 yıllık bir geçmişe sahip olan Türk dilinin iletişim tarihinin kökleri elbette çok daha eskilere dayanmaktadır. İlk yazılı kaynaklar olan Orhon-Yenisey anıtlarının dilindeki kelimelerin özelliklerini ve diğer dillerdeki kelime benzerliklerini dikkate alırsak, Türk dilinin dört beş bin yıllık bir geçmişe sahip olduğunu görürüz. Bir iletişim dili olarak Kökeni binlerce yıl öncesine dayanan Türk dili, Türklerin diğer milletlerle olan kültürel, sosyal ve siyasi ilişkileri sonucunda birçok dilden etkilenmiştir.
Türklerin geniş topraklara yerleşmeleri, yerleşik ve göçebe bir yaşam sürmeleri, sürekli yeni topraklar için göç etmeleri ve bu olayların arka planında birçok halkla temasa geçmeleri, Türk dilinin (Türkçe konuşan toplum ve devletlerin) temasına yol açmıştır. Bu ilişkilerin sonucunda Türk dili bazen bu dillerden kelimeler almış ve hatta gramer yönünden etkilemiş, bazen de tam tersine bu dillerden kelimeler ödünç almıştır.
Bu araştırma yazımızda Türk devlet ve toplumlarındaki dil politikasından, tarih süreç içindeki gelişmelerden geniş şekilde bahsetmeğe çalışacağız.Anahtar Kelimeler
Tam Metin:
PDF (English)Referanslar
Abdullayev, K.M. (1999). Azərbaycan dili sintaksisinin nəzəri problemləri. Bakı: MTM-İnnovation.
Axundov, A.A. (2012). Seçilmiş əsərləri: (2 cilddə). Bakı: Elm və təhsil.
Axundov, M. F. (1962). Əsərləri: (8 cilddə). Bakı: ASSR EA Nəşriyyatı.
Akalin, Ş.H. (2002). Atatürk Döneminde Türkçe ve Türk Dil Kurumu. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 2-10.
Akçura, Y. (2018). Türkçülük: Türkçülüğün Tarihi Gelişimi. İstanbul: Türk Kültür Yay.
Başgöz, İ. (1973). Türkiye Cümhuriyeti Eğitim ve Atatürk. Ankara: Dost Yayınları.
Battal, A.T. (1988). Kazan Türkleri. Ankara: TKAE Yay.
Caferoğlu, A. (1964). Türk Dili Tarihi (2 cilddə). İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
Cəfərov, N.Q. (1998). Türk dünyası: xaos və kosmos. Bakı: Bakı Univeristeti Nəşriyyatı.
Cəlilov, F.A. (1988). Azərbaycan dilinin morfonologiyası. Bakı: Maarif.
Çalışkan, H. (2011). Karamanoğlu Mehmet Bey ve Türkçenin Anadolu’da Yerleşmesi. Konya: Karamanoğlu Mehmet Bey Dil ve Kültür Derneği Yayını.
Deringil, S. (1985). II. Abdulhamit’in Dış Politikası, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi. İstanbul: İletişim Yayınları.
Devlet, N. (1998). 1917 Ekim İhtilali ve Türk- Tatar Millet Meclisi. İstanbul: Ötüken.
Dəmirçizadə, Ə.M. (1979). Azərbaycan ədəbi dilinin tarixi. Bakı: Maarif.
Eastman, C. (1983). Language Planning. London: Montclair State University Press.
Elmacı, Z. (2016). Türkiye Cumhuriyeti’nin Dil Politikası. Malatya: İnönü Üniversitesi.
Ercilasun, A.B. (2004). Tarihi Akışı İçinde ve Cumhuriyet Döneminde Türk Dili. Ankara: BAL-TAM Türklük Bilgisi, 13-14.
Əliyev, Y.V. (2005). Orxon-Yenisey abidələri və orta əsrlər türk ədəbi dili-türki. Bakı: Nurlan.
Fierman, W. (1991). Language Planning and National Development: The Uzbek Experience. Berlin: Mouton de Gruyter.
Georgeon, F. (1986). Türk Milliyetçiliğinin kökenleri - Yusuf Akçura (1876-1935). Ankara: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Gökdağ, B.A. (2007). İrandakı Türk Ağızlarının Sınıflandırılması. Ankara: Türk Yurdu.
Gözütok, A. (2008). Yusuf Has Hacib ve Kutadgu Bilig. EKEV Akademi Dergisi, 358-369.
Hacıyev, T.İ. (2017). Seçilmiş əsərləri (3 cilddə). Bakı: Elm.
Hacıyeva, Y.Ə. (2017). İran İslam inqilabından sonra cənubi azərbaycanlıların ana dili uğrunda mübarizəsi (1979-2005-ci illər). Bakı: Adiloğlu.
Haghayegi, M. (1997). İslam and Politics in Central Asia. London: Macmillan.
Hauner, M. (1990). What is Asia to Us? Russia's Asian Heartland Yesterday and Today. New-York: Routledge.
Xudiyev, N.M. (2018). Azərbaycan ədəbi dili tarixi. Bakı: Elm və təhsil.
İbrahimov, E.Ə. (2018). Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti: dil məsələləri. Bakı: Xan.
Kabaklı, A. (1968). Türk Edebiyatı (5 cilddə). İstanbul: Türk Edebiyati Vakfi Yayinları.
Karahan, A. (2013). Divanü Lugati’t Türk’e Göre XI. Yüzyıl Türk Lehçe Bilgisi. Ankara: TDK Yayınları.
Karal, E.Z. (1978). Osmanlı Tarihinde Türk Dili Sorunu, Bilim Kültür ve Öğretim Dili Olarak Türkçe. Ankara: TTK Yayınları.
Karluk, A.C. (2009). Uygur Yenileşmesi Sürecindeki İstanbul Ekolü ve Onun Bazı Temsilcileri Üzerine. Türk Kültürü Araştırmaları Dergisi, 290-304.
Kaşgarlı, R.A. (2018). Salar Türkçesindeki Çince Unsurlar. Journal of Turkish Language and Literature, 428-441.
Kodaman, B. (1988). Abdülhamit Devri Eğitim Sistemi. Ankara: TT Yayınları.
Levend, A.S. (2010). Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri. Ankara: Türk Dil Derneği.
Nərimanoğlu, K.V. (2006). Azərbaycan dövlət dili siyasəti. Bakı: Çinar-Çap nəşriyyatı.
Olender, M. (1998). Cennetin Dilleri. Tanrısal Bir Çift: Ariler ve Samiler. Ankara: Dost Kitabevi.
Ortaylı, İ. (2010). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı. İstanbul: Timaş Yayınları.
Sadoğlu, H. (2003). Türkiye’de Ulusçuluk ve Dil Politikaları. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Şahtaxtinski, M.S. (1879). Təkmilləşmiş müsəlman əlifbeyi. Tiflis: Tomson litoqrafiyası.
Toksoy, A. (2001). XX. Yüzyıla Girerken Türk Dünyası Ve İsmail Gaspıralı. Orkun Dergisi, – 2001. 14-21.
World Uyghur Congress (2014). Uyghur Mother Tongue Rights In East Turkestan (China), URL: https://www.uyghurcongress.org/en/conference-announcement-uyghur-mother-tongue-rights-in-china-perspectives-challenges-and-policy/ (erişim tarihi 02.05.2022).
Zenkovsky, S. (2000). Rusya'da Türkçülük ve İslâm. Ankara: Güncel Yayıncılık.
Zeynalov, F.R. (1981). Türkologiyanın əsasları. Bakı: Maarif.
Tenişev, İ.R. (1979). Yazıki drevne i srednepismennix pamyatnikov v funksionnalnom aspekte. Moskvo: Vapros Yazıkaznaniya.
Refback'ler
- Şu halde refbacks yoktur.
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.