Bitle Yayılan Felaket: Tifüs / The Disaster Spreading with Louse: Typhus

Öz

Tifüs, insanlık tarihinin en eski hastalıklarındandır. Tarihi ve coğrafi kökenleri tartışmalı olmakla birlikte bazı tıp tarihçileri tifüsün Thucydides tarafından tanımlanan eski bir Avrupa hastalığı olduğunu ileri sürmektedirler. Vücut biti “Pediculus humanus” ile bulaşan tifüsün belirtileri arasında yüksek ateş, halsizlik, zihinsel karışıklık ve karakteristik bir döküntü bulunmaktadır. Hastalık, vücut bitinin çoğalmasına ve geçişine elverişli koşullarda özellikle de soğuk, aşırı kalabalık ve sağlıksız yaşam koşullarında gelişir. Bu çalışma Avrupa tarihine yön veren bazı savaşlarda kendisini gösteren ve savaşın sonucuna etki eden tifüs salgınları hakkında bilgi vermeyi amaçlamaktadır. Bu sayede bir hastalığın siyasi, askeri ve sosyal etkileri ortaya konulmaya çalışılacaktır. Tifüs salgınlarının birçok savaşta etkili olduğu bilinmektedir. Çalışmamızda bunlardan Granada Savaşları, Habsburg-Valois mücadelesi, Osmanlı-Macar Savaşları, Otuz Yıl Savaşları, Napolyon Savaşları, Kırım Savaşı, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı, I. Dünya Savaşı yıllarında Sırbistan’daki tifüs salgını ve Rusya İç Savaşı (1918-1922) sırasındaki tifüs salgını ele alınmaya çalışılmıştır.