Osmanlıda Mesleki Teknik Eğitim İstanbul Sanayi Mektebi (1869-1930)

Öz

Sanayi mekteblerinin ilk nüveleri ve nizamnameleri Tanzimat döneminde ortaya
çıkmış, II. Abdulhamit döneminde eğitim sisteminde I. Meşrutiyet’ten sonra
ıslâhhaneler, 1885’te sanayi mektebi adını almış; ancak, 1894’e kadar bir boşluk
yaşanmış ve öğrenci sayılarında ciddi sayılabilecek azalma olmuştur. 1894’ten sonra
hem okul sayıları artmış hem de okullar müstakil binalarına kavuşturulmuştur.
Islâhhaneler, gerçek sanayi mektebi hüviyetine kavuşturulmuş ve sanayi mekteblerinin
sayıları artmıştır.
1913’te İdare-i Umumiye Vilayet Kanununun yayınlanması ile sanayi
mekteblerinin masrafları vilayetler hususi idareleri bütçelerinden karşılanmaya
başlayınca okullar önceki döneme nazaran daha istikrarlı bir konuma geldi, fakat bu
kez de her vilayetin ayrı program tatbik etmesinden dolayı okullar arasında bir birlik
kurulamadı. Bununla birlikte özellikle İstanbul sanayi mektebi, Balkan ve I. Dünya
Savaşı’nda teknik elemanlara duyulan ihtiyacın artmasından dolayı büyük önem
kazandı. Bu okuldan mezun olanların çeşitli Avrupa ülkelerine ihtisas yapmaları
amacıyla gönderildi., Avrupa ülkelerinden de (özellikle Macaristan) teknik eleman
getirilerek öğrencilerin daha iyi yetiştirilmelerine imkân sağlandı. Ancak maddi
sıkıntılar ve okullar arası koordinasyon eksikliğinden dolayı bu dönemde de sanayi
mekteblerinde istenilen kalitede eleman yetiştirilemedi.