Hâce Hatib Mahmud Er-Rûmî, Eserleri ve Osmanlı İlim Hayatındaki Yeri

Öz

Hâce Hatib Mahmûd er-Rumî, Osmanlı ilim hayatında müspet ilimlere ilginin azaldığı, ancak
coğrafya ve kozmografyaya dair birçok eserin meydana getirildiği XVI. asrın müellifler zincirinin
bir halkasıdır. Tercemetü Harîdeti’l-‘Acâyib ve Ferîdetû’l-Garâyib adlı eserin yazarı
olarak tanınan Hâce Hatib Mahmud er-Rumî daha çok çeviri-derleme türünde eserler kaleme
almıştır. Biz bu çalışmamızda hakkında pek az bilgi bulunan yazarın tarihi şahsiyetini ortaya
koymaya ve kendisiyle ilgili tenakuzları aydınlatmayı hedefledik. Kaynakların genelde II.
Murad devrine tarihlediği Hâce Hatib’in Kanûnî devrinde yaşayan, üstelik.benzer türde birkaç
kitabı daha kaleme alan bir yazar olduğunu tespit ettik. Hayatı ve ona mal edilen kitaplar hakkındaki
bilgileri tahlil edip elde ettiğimiz ip uçları ile tarihi şahsiyetinde kaynaklarda rastlanan
boşlukları doldurmaya gayret ettik. Ayrıca yine aynı yazarın İbnü’l-Verdî’nin eseri dışında
İstahri’nin Mesâlikü’l-Memalik ve Karabaği’nin Calibü’s-Sürûr ve’l-Gûrûr gibi başka eserleri
de Türk ilim ve siyaset çevrelerine kazandırdığını belirledik.