Türkiye’de Darüleytamların Gelişimi ve Niğde Darüleytamı

Öz

Bir sosyal devlet niteliği taşıyan Osmanlıda, yardıma muhtaç kimselere yönelik birçok sosyal
kurumun varlığını biliyoruz. Bunlardan 1896’da II. Abdülhamid’in desteğiyle açılmış olan
Darülaceze kimsesiz ve düşkünlere hizmet veren bir kurumdu. XX. yüzyılın başında yaşanan
Balkan Savaşları ve Birinci Dünya Savaşı büyük felaketlere sebep olduğu gibi, önemli bir göç
olayını da ortaya çıkarmıştır. Gerek Balkan Savaşları’nda gerekse Birinci Dünya Savaşı’nda
şehit olanların çocuklarının barınması ve eğitimi devlet için büyük sorun olmuştur. İşte bu
sorunu çözme gayretinin bir sonucu olarak Darüleytamlar kurulmuştur.
Osmanlı Devleti’nin çöküşüne sebep olan Birinci Dünya Savaşı sonrasında ortaya çıkan Darüleytamlar
çok önemli birer sosyal kurumdurlar. Devlet bu kurumlarla savaşta şehit olanların
çocuklarına ve savaş sonrasının kaos ortamındaki muhacir ve mültecilere hizmet götürmeyi
amaçlamıştır. Başlangıçta İstanbul’da sonrada Anadolu’nun hemen her sancağında açılan bu
kurumlar, yetimlerin barınma, yeme, içme ihtiyaçlarının yanında eğitimlerini de yaptırmak
üzere teşkilatlandırılmışlardır.
Osmanlı Devleti için 1918’de sona eren Darüleytamlar, TBMM hükümetinin kontrolündeki
Anadolu’da varlığını 1927 yılına kadar sürdürmüştür. Kayıtları, öğrenci kabulü ve işleyişi,
nizamname ve talimatnamelerle belirlenen bu kurumun bir örneği de Niğde’de kurulmuş olduğunu
görüyoruz. Niğde Eytamhanesi geniş imkanlara sahip olmamakla birlikte, şehir halkının
katkılarıyla azami hizmeti yapmıştır.