Türkiye Selçuklularında Iktâ'

Öz

Büyük Selçuklu Devleti’nin Anadolu şubesi olması hasebiyle bu devletin siyasî geleneği üzerine
inşa edilen Türkiye Selçuklu Devleti de ıktâ‘ sistemini uygulamıştır. Ancak devletin idarî
ve askerî yapılanmasının temelini teşkil Türkiye Selçuklu ıktâ‘ı, birçok bakımdan Büyük Selçuklu
ve sair Yakın Doğu devletlerinden farklı olup, kendine has özellikler taşır. Kendisinden
önceki Müslüman Türk devletlerine göre daha merkeziyetçi bir yapıya sahip olan Türkiye Selçuklu
Devleti, ıktâ‘ sistemini de bu yapıya uydurmuş ve söz konusu sistemi başarılı bir şekilde
uygulamak suretiyle idarî ve askerî mekanizmanın düzenli bir şekilde işlemesini sağlamıştır.
Feodal parçalanmaların önüne geçmek için ıktâ‘lar küçültülmüş ve ıktâ‘ arazilerinin idarî ve
askerî idarecilerinin yetkileri sınırlandırılmıştır. Bu durum, idarî olduğu kadar askerî bakımdan
da devletin hızla merkeziyetçi bir yapıya bürünmesini sağlamıştır