Fuzûlî'nin Sıhhat u Maraz'ında Ahlât-ı Erbaanın İşlenişi ve Bir Tıp Eseri Terceme-i Hulâsa-i Tıb ile Mukayesesi

Öz

Bu makalede Fuzûlî’nin Sıhhat u Maraz adlı eseriyle bir tıp eseri olan Terceme-i
Hulâsa-i Tıbb ahlât-ı erbaanın ele alınışı yönünden mukayese edilecektir. Fuzûlî, tıbbı
sıhhat, hastalık ve tedavi diye üç bölümde ele aldığı Sıhhat u Maraz adlı eserinde bir
tabip kimliğiyle görünür. Eski tıp anlayışında önemli bir yeri bulunan ve Fuzûlî’nin
bu eserine de hakim olan ahlât-ı erbaa(humoral patoloji) teorisi insan bedenini oluşturan
dört sıvının(kan, safrâ, sevdâ, balgam) dengede olmasıyla bedenin de dengede ve sıhhatte
olacağı esasına dayanır. Tıpla ilgili hemen her eserde aynı biçimde ele alındığı yönünde
bir kanaat bulunan ahlât-ı erbaa teorisinin Fuzûlî’nin bu eserinde birebir aynı olmadığı
görülmektedir. Bu makalenin amacı bu farkı mukayese yoluyla göstermektir. Fuzûlî’nin
Sıhhat u Maraz’ı ile bir tıp eseri olan Cerrah Mes’ûd’un Terceme-i Hulâsa-ı Tıbb’ı ahlât-ı
erbaa teorisince mukayese edildiğinde özellikle hıltların vücutta bulunduğu yerlerde ve
ilaçlarda küçük farklar olduğu görülmektedir.