Tarihî ve Çağdaş Türk Yazı Dillerinde Şart Kipi

Öz

Bu çalışmamızda, dil bilgisi kitaplarında tasarlama kipleri içinde yer alan, genellikle dilek-şart
kipi olarak anılan şart kipi ile ilgili, bugüne kadar dilbilimcilerimizin bu kip üzerine yaptıkları
çalışmalardan yola çıkarak metinlerden alınan örnekler ışığında, şart kipi eki -sA’nın yapısının
nasıl oluştuğu ve kökeninin ne olduğu üzerinde durulmuştur. Ayrıca tarihî süreç içinde Eski
Türkçe, Orta Türkçe, Karahanlı Türkçesi, Harezm Türkçesi, Kıpçak Türkçesi, Eski Oğuz
Türkçesi, Çağatay Türkçesi, Eski Anadolu Türkçesi, Osmanlı Türkçesi gibi yazı dilleri döneminde
şart kipi eki -sA’nın geçirdiği şekil değişikliği, çekiminde kullanılan kişi eklerinin türleri
ve geçirdikleri şekil değişiklikleri yazılı kaynaklardaki örneklere dayanarak incelenmiştir.
Kipin çağdaş Türk lehçelerindeki çekimi üzerinde durularak bu lehçelerdeki şart kipi eki, çekiminde
kullanılan kişi ekleri ve pekiştiriciler incelenmiştir. Ayrıca çağdaş lehçelerdeki eklerin
geçirdiği şekil değişiklikleri ve aralarındaki farklar üzerinde durulmuştur.