Bir Siyasetnâme Olarak "Kutadgu Bilig"

Öz

Kutadgu Bilig, 11. yüzyıl Karahanlılar devri Türk-İslam kültür muhitinin ortak bir ürünü
olup İslamî dönem Türk kültürünün ilk manzum siyasetnâmesidir. Kutadgu Bilig’de, kronolojik
olarak kendisinden önce veya sonra yazılmış siyasetnâmelerden, gerek felsefi malumat
gerekse de temsilî üslup bakımından, farklı ve özgün yönler vardır. Bu kıymetli eser, İslamî
Türk edebiyatının ilk ürünlerinden biri olmakla birlikte, yalnızca Türk edebiyatı tarihi bakımından
değil, aynı zamanda Türk sosyolojisi, Türk kültür tarihi ve Türk devlet felsefesi açısından
da ele alınıp incelenmesi gereken önemli bir kaynaktır. Siyasetnâmelerin ekserisi İranİslam
coğrafyasında şekillenen Fars siyaset geleneği ile İslam prensiplerinin sentezlenmiş biçimleri
olmasına karşın Kutadgu Bilig, büyük ölçüde Türk devlet ve siyaset geleneğini ihtiva
etmektedir. Bu yönden diğerlerinden farklı ve özgün bir eserdir. Kutadgu Bilig bize, binlerce
yıllık Türk tarihinde, birçok coğrafya, iklim, din, kültür ve uygarlık değişikliklerine rağmen,
ana çizgileri aşağı yukarı aynı kalan bir toplum ve devlet anlayışının sürdüğünü göstermektedir.