Kırgız Toplumunda Sufizm Geleneği: Örf-Adetlere ve Edebiyata Yansımaları

Öz

Orta Asya halklarından biri olan Kırgız toplumu arasında İslâmîyet’in Sufizm yoluyla yayıldığı
bilinmektedir. Kırgızlar arasında İslâmîyet’in Sufizm yoluyla yayılmasında birçok tarikat
yapılanmasının Nakşibendî, Suffi Allayar, Ahmedi, Bakırgan ve Kırk Çiltenler) büyük rol
oynadığı bir gerçektir. Bu tarikatların bazı özellikleri zamanla Kırgız kültürünün bir parçası
haline gelmiştir. Bu bakımdan Kırgızlar arasında günümüze kadar gelen bazı örf‐âdetlerde
tarikatların izlerine rastlanabilir. Ayrıca Sufizme ilişkin izlerle, başta Manas Destanı olmak
üzere, Er Töştük gibi kimi destanlarda ve XIX. yüzyıla ait şiirlerde karşılaşmak mümkündür.
Bu anlamda Sufizmle ilgili Kırgızca deyimler dahi bulunmaktadır. Bunların yanı sıra Sufizm,
dolayısıyla sufi kelimesi ile ilgili olarak yer adlarına (Sopu‐Korgon, Sufi‐Bülend), insan adlarına
ve mütevazı insan anlamını veren nitelemelere yer verildiği de anlaşılmaktadır