E-postama gönder MEVLANA CELALEDDİN-İ RUMÎ’NİN SELÇUKLU SULTANLARI İLE İLİŞKİLERİ
Öz
Mevlana Celaleddin-i Rumî eserleri, yaşamı itibarıyla hakkında en çok araştırma yapılan mutasavvıflardan birisidir. Yaşadığı dönem, Türkiye Selçuklu Devletinin son dönemi olması Sultanlar, Melikler, Emirlerle yakın münasebette bulunması itibarıyla, Mevlana Celaleddin-i Rumî'nin hayatı dönemin siyasî durumunun açıklanması açısından önem arz etmektedir. Çalışmamızda Sultanu’l-ulema Bahaeddin Veled’in Larende’ye (Karaman) gelişinden itibaren yakın münasebette bulunduğu Selçuklu emirleri ilişkileri ele alınmaya çalışılacaktır. Ayrıca çalışmamızda, I.Alaeddin Keykubat ile ilişkilerin Bedreddin Gühertaş tarafından sağlandığı, hatta Bedreddin Gühertaş’ın Sultanu’l-ulema Bahaeddin Veled’in müridi olduğu ortaya çıkmıştır. Bedreddin Gühertaş’ın Sultanu’l-ulema Bahaeddin Veled’e bir medrese yaptırmıştır. Babailer isyanı ve Kösedağ savaşı sonrası tahta çıkan II. İzzeddin Keykavus ve IV. Rükneddin Kılıçarslan daha küçük çocuktular. Bu Sultanlarla ilişkiler daha çok emirler tarafından sağlanmıştır. Bu emirlerde Şemseddin İsfehanî ve Muineddin Süleyman Pervanedir. Çalışmamızda dönemin siyasî olayları çerçevesinde Mevlana Celaleddin-i Rumî’nin, II. İzzeddin Keykavus ve IV. Rükneddin Kılıçarslan ile ilişkileri ele alınmaya çalışılacaktır.
Anahtar Kelime: Mevlana Celaleddin-i Rumî, Sultanu’l-ulema Bahaeddin Veled, II. İzzeddin Keykavus, IV. Rükneddin Kılıçarslan, Bedreddin Gühertaş, Şemseddin İsfehanî, Muinuddin Süleyman Pervane.
Anahtar Kelimeler
Tam Metin:
PDFReferanslar
Abidin Paşa, Tercüme ve Şerh-i Mesnevî-i Şerîf, I, İstanbul 1324/1906.
Aknerli Grigor, History of the Nation of Archers, (Türkçe terc., Okçu Milletin Tarihi, (Çev. Hrant D. Andreasyan), İstanbul 1954.
Aksit, Ahmet “Eflaki’nin Alaeddin Keykubad Hakkındaki Rivayetlerine Dair”, Türklük Bilimi Araştırmaları, Sa.11 (2002).
Ateş, Ahmet, “Mevlâna ve Babası” Türk Düşüncesi, 1954/4-7.
Ambarcıoğlu, Meliha, “Sultanü'l-ulema Baha'eddin Veled'in hayatı, eseri ve düşünceleri”, Selçuk Üniversitesi, 1. Millî Mevlâna Kongresi Tebliğler, Konya 1986.
-------------------------, Mevlâna ve Muhiti, Ankara 1962.
Arabacı, Caner ,Osmanlı Dönemi Konya Medreseleri (1900-1924), Konya 1998.
Bayram, Mikail, “Baba İshak Harekatının Gerçek Sebebi ve Ahi Evren ile ilgisi”, Diyanet Dergisi, XVIII/1979.
---------------------------, “Sadrü'd-din Konevi ile Ahi Evren Şeyh Nasirü'd-din'in Mektuplaşması”, S.Ü.Fen-Ed.Fak.Edebiyat Dergisi,sayı:2,Konya 1983.
---------------------, “Babailer İsyanı Üzerine”, Hareket, Mart 1981.
Bal, M. S. "Türkiye Selçuklu Devletine Hükümdarlık Yapan Vezir; Şemseddin İsfahânî", Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (19) 2006.
----------------, II. İzzeddin Keykâvus Dönemi (1246-1262), Yayınlanmamış Doktora Tezi, A.Ü. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Ankara 2004.
Can, Şefik, Mevlânâ Hayatı Şahsiyeti Fikirleri, İstanbul 1995.
Ceyhan Semih, “ Şems-i Tebrizi”, DİA, XXXVIII, İstanbul 2010.
Cebecioğlu, E. “Seyyid Burhaneddin Muhakkık-ı Tirmizi'nin Bazı Tasavvufi Kavramlara Getirdiği Metaforik Yaklaşımlar”, A.Ü.İ.F. Dergisi, c. XXXVIII. Ankara 1998.
Ceyhan, Semih “ Seyyid Burhaneddin” DİA, XXXVII, İstanbul 2010, s. 56-58.
Câmî, Abdurrahmân, Nefehâtu’l- Üns: Evliyâ Menkibeleri, (çev ve şrh. Lâmiî Çelebî, haz. Süleyman Uludağ ve Mustafa Kara), İstanbul 1995.
Eflâki, Ahmet Âriflerin Menkıbeleri, I, (Çev. Tahsin Yazıcı), Remzi yay. Ankara 1986, s. 243-244.
Ebu’l Ferec, İbnü’l ibrî, Târîhu Muhtasari’d-Düvel, (Türkçe terc., Şerafeddin Yaltkaya), İstanbul 1941.
El Ömeri, Mesâlîkü’l Ebsâr fî Memâlîk-i Emsâr, (nşr. F.Taeschner), Leipzig 1929.
Erdem, İlhan Türkiye Selçukluları İlhanlı İlişkileri (1258-1308), (A.Ü. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara 1995.
Feridun b. Ahmed, Risale-i Sipehsâlâr (Mevlana ve Etrafındakiler), çev. Tahsin Yazıcı, İstanbul 1977.
Furuzanfer, B. Mevlâna. Celâleddin. (Çev. F. Nafiz Uzluk) İstanbul 1986. s. 34;
Gölpınarlı, Abdülbaki, Mevlâna Celâleddin. Hayatı, felsefesi, eserleri, eserlerinden seçmeler , İstanbul 1952.
Göksu, E. “Kösedağ Savaşı (1243)” Uluslar arası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 2009/2.
İbn Bibi, El- Evâmirü’l- alaiyye fi’l-umuri’l- Alaiyye I, Tıpkı Basım, (nşr. A. Erzi- N.Lugal) Ankara 1957.
İbn Bibi, El- Evâmirü’l- Alaiyye fi’l-Umuri’l- Alaiyye (Selçuk-nâme), (trc. M. Öztürk), I-II, Kültür Bakanlığı yay. Ankara 1996.
Hacıgökmen M. A. “Türkiye Selçukluları Zamanında Konya’nın Devlet Merkezi Oluşu” S.Ü. Türkiyat Araştırmaları Der. Bahar 2011/ 25.
--------------------------, “I. Alaeddin Keykubat Dönemi Emirlerinden Atabey Bedreddin Gühertaş (Gevhertaş) (d. ?- ö. 1262)”, A.Ü., DTCF, Tarih Arastırmaları Dergisi, XXX/ 50, Ankara – 2011 / Eylül.
Kalkaşandi, Subhu’l Â’şa, VIII, Kahire 1915, s. 17-18;
Kaya, Selim, “Mevlânâ'nın Siyasî Faaliyetleri (Mevlânâ'nın Selçuklu Devlet Erkânı Üzerindeki Etkisinin Siyasi Boyutları”, Uluslararası Düşünce ve Sanatta Mevlânâ Sempozyum Bildirileri, 25-28 Mayıs 2006, Çanakkale/Türkiye (International Symposium on Mawlânâ Jalâladdîn Rumî in Thought and Art Papers,) 2006.
Koca, Salim, “Selçuklu İktidarının Belirlenmesinde Rol Oynayan Güçler ve Alâeddîn Keykubâd’ın Türkiye Selçuklu Tahtına Çıkısı” S. Ü. Türkiyat Arastırmaları Dergisi, Sa. 25, Bahar 2009.
------------------, “Türkiye Selçuklu Tarihine Damgasını Vuran Menfur Bir Cinayet: Sultan I. Alâeddîn Keykubâd’ın Zehirlenmesi”, S.Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergi, Sayı: 27 – Bahar, Konya 2010.
Kesik, M., “ Sadeddin Köpek” DİA, XXXV, İstanbul 2008.
Küçük, O. Nuri, Mevlana ve İktidar, Ankara 2007.
Köprülü, F. Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara 1976.
Kaymaz, Nejat, Pervâne Mu‘înüd’ddîn Süleymân, Ankara 1970.
--------------------, Anadolu Selçuklu Sultanlarından II. Gıyâsü’d-dîn Keyhüsrev ve Devri, Ankara 1958.
--------------------,“Anadolu Selçuklu Devletinin İnhitatında İdare Mekanizmasının Rolü II”, Tarih Araştırmaları Dergisi, III/4-5 (1967) .
Müneccimbaşı, Ahmed b. Lütfullah, Câmiu’d-Düvel, Selçuklular Tarihi II. Anadolu Selçukluları ve Beylikler (Yay. Ali Öngül), İzmir 2001.
Ocak, Ahmet Yaşar Babaîler İsyanı, İstanbul 1980.
Paydaş, Kazım, “Mevlânâ Celâleddin’in Anadolu Selçukluları ile Olan Münasebetleri” Harran Üni. Uluslararası Mevlâna ve Mevlevîlik Sempozyumu, Bildiriler-I., Şanlıurfa 2007.
Quentin, Simon de Saint, Histoire des Tartares, (terc., Bir Keşişin Anılarında Tatarlar ve Anadolu, (çev. Erendi , Özbayoğlu) Antalya 2006.
Qurbanzâde, Kâzım, “Mevlânâ Celâleddîn Rûmî’nin Hayatı Yaratıcılığı ve Felsefî Görüşleri”, Bildiriler Uluslararası Mevlânâ Bilgi Şöleni 15-17 Aralık 2000.
Ritter, Helmuth, "Mevlânâ Celâleddin Rûmî ve Çevresi", (çev. Rüstem Orhan), Mevlânâ Araştırmaları I, Ankara 2007.
Sarıkaya, Yaşar “Osmanlı Dönemi Konya’sında Medrese Kurucusu ve Patronu Olarak Sufiler ve Âlimler (18.-19. Yüzyıllar)”, Turkish Studies, Sa.2/1 Kış.
Şahinoğlu, M. Nazif “Bahaeddin Veled”, DİA, IV, İstanbul 1991.
Sultan Veled, Maârif, Çev: Meliha Tarıkâhya, İstanbul: 1985.
-----------------, İbtida name (trc. A.B. Gölpınarlı) Ankara 1976.
Sümer ,Faruk “Keykâvus II” , DİA, XXV, Ankara 2002.
------------------, “Kılıçarslan IV ” DİA, XXV, Ankara 2002.
Tekindağ, Şehabeddin “Alâeddin Keykûbat ve Halefleri Zamanında Selçuklu Küçük Ermenistan Hududları”, Tarih Dergisi, 1949-1950, II/1-2.
Turan, O., Selçuklular Zamanında Türkiye, Ankara 1971.
Temir, Ahmet, Kırşehir Emiri Cacaoğlu Nuru'd-din'in 1272 tarihli Arapça- Moğolca Vakfiyesi,Ankara 1959.
----------------, “Keyhüsrev II”, İA, VI, İstanbul 1977.
----------------"Saded-Din Köpek", İA, X, Eskişehir 2001.
-----------------, “Selçuklu Devri Vakfiyeleri III. Celâleddin Karatay”, “Vakıfları ve Vakfiyeleri”, Belleten, XII/45 (1948).
----------------, Türkiye Selçukluları Hakkında Resmi Vesikalar (Metin, Tercüme ve Araştırmalar), Ankara 1958.
-----------------, "Keykavus Il. ", İA , VI, İstanbul 1977.
Uyumaz, Emine, Sultan I. Alâeddin Keykubad Devri Türkiye Selçuklu Devleti Siyasi Tarihi, Ankara 2003.
Vassaf, Hüseyin, Sefine-i Evliya, (neşr. Ali Yılmaz- Mehmet Akkuş) İstanbul 1990.
Refback'ler
- Şu halde refbacks yoktur.
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.