KAZAK TÜRKÇESİ, KIRGIZ TÜRKÇESİ VE TÜRKİYE TÜRKÇESİ ÖRNEKLERİYLE ZARF-FİİL EKLERİNİN EDAT TÜRETME İŞLEVİ / THE FUNCTION ‚PARTICLE DERIVATION‛ OF GERUND AFFIXES WITH EXAMPLES OF KAZAKH, KYRGYZ AND TURKISH

Onur BALCİ

Öz


Türk dilinin işlek kullanılan eklerinden olan zarf-fiil ekleri genel olarak fiilimsiler veya çekimsiz fiiller kategorisinde sıfat-fiil ve isim fiil ekleriyle birlikte değerlendirilmektedir. Bu ekler temel görevlerinin yanında bazı sözcüklere eklenerek kalıplaşırlar ve bir yapım eki gibi hareket ederler. Genel olarak ek kalıplaşması olarak adlandırılabilecek olan bu olay zarf-fiil ekleri özelinde en çok edat işlevine kavuşmuş sözcüklerde görülmektedir. İncelen üç lehçede bazı zarf-fiil eklerinin fiil kök ve gövdelerine gelerek dilbilgisel anlama sahip olan edatları türettikleri tespit edilmiştir. Bu zarf- fiil eklerinin bazıları üç lehçede de ortak olarak kullanılan eklerdendir. Bazı eklerde ise bu ortaklık görülmemektedir. Ayrıca bugün kullanılmayan, arkaik olarak adlandırılabilecek bazı zarf-fiil eklerinin de edat türetme işleviyle kullanıldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler


Zarf-fiil ekleri, edatlar, Türkiye Türkçesi, Kazak Türkçesi, Kırgız Türkçesi

Tam Metin:

PDF

Referanslar


ALKAYA, E. (2007), Kuzey Grubu Türk Lehçelerinde Edatlar. Elazığ: Manas Yayıncılık.

BALAKAYEV, M., T. Kordabayev, A. Hasenova, A. Iskakov (1967), Kazak Tiliniŋ Grammatikası-I Morfologiya, Almatı: Kazak SSR’nın Ġılım Baspası.

BOLAT, Cuma (2014), Asanbek Stamov'un Cortuul romanı üzerine dil incelemesi (Çeviri yazı, aktarma, şekil bilgisi incelemesi), Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksel Lisans Tezi).

DELİCE, H. İ. (2008), Sözcük Türleri. Sivas: Asitan Yayınları.

GABAİN, A. Von (2007), Eski Türkçenin Grameri, (çev. Mehmet Akalın), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

GÜLSEVİN, Gürer (1990), “Türkçede -sa Şart Gerundiumu Üzerine”, Türk Dili, S. 467, s. 276-279.

HACIEMİNOĞLU, Necmettin (2015), Türk Dilinde Edatlar, İstanbul: Bilge Kültür Sanat.

http://bilim-all.kz/quote/6711

ISKAKOV, Axmedi (1991), Kazirgi Kazak Tili-Morfologiya; Almatı: Ana Tili Yayınları.

KARAHAN, Leyla (1996), “-sa/-se Eki Hakkında”, Türk Dili, S. 516, s. 471-474.

KORKMAZ, Zeynep (1994), Türkçede Eklerin Kullanılış Şekilleri ve Ek Kalıplaşması Olayları, Ankara: TDK Yayınları.

KORKMAZ, Zeynep (2009), Türkiye Türkçesi Grameri-Şekil Bilgisi, Ankara: TDK Yayınları,.

KUDAYBERGENOV, S.-A. Tursunov-C. Sıdıkov (1980), Kırgız Adabiy Tilinin Grammatikası I Bölüm Fonetika Cana Morfologiya, Frunze: İlim Baspası.

Lİ, Y.-S. (2004). Türk Dillerinde Sontakılar. İstanbul: Kebikeç Yayınları.

ORUZBAYEVA B.-A. Tursunov-C. Sıdıkov-A. Akmataliyev-S. Musayev-T. Sadıkov (2009), Azırkı Kırgız Adabiy Tili, Bişkek: Avrasya Press.

TOPARLI, Recep; Vural, Hanifi; Karaatlı, Recep (2007), Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları,.

VARDAR, Berke (2002), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Multilingual


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.


Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.