YAĞLICA KALESİ’NDE YILAN FİGÜRÜ VE TÜRKLERDE YILAN SİMGESİ / SNAKE FIGURE IN THE YAĞLICA CASTLE AND SYMBOL OF SNAKE AMONG TURKS

Öz

Kars ili, Kağızman ilçesinde yer alan Yağlıca Kalesi, Doğu Anadolu Bölgesinin yüksek kalelerinden birisidir.  Kağızman’dan gelen yayla yollarını ve kalenin doğusunda bulunan verimli ovaları kontrolü altında tutmaktadır. Kale, İlk Tunç ve Erken Demir Çağı’nda yerleşim görmüştür. Kalenin kuzey kısmında anıtsal nitelikte kaya panoları yer almaktadır. Kaya panoları çizgi ve oyma tekniğiyle yapılmıştır. Panolar üzerindeki bir resimde 70 cm. boyutlarında bir yılan figürü ve onun altında insan figürlerine rastlanmıştır. Panonun bulunduğu bölümün batı kısmında yılan figürüne benzer bir figür daha kayalıklarda tespit edilmiştir. Yılan, Orta Asya Türkleri arasında sağlık, saadet, talih, şifa ve bilge sembolü olarak görülmüştür. Orta Asya Türkleri gittikleri her yere yılan, ejderha, kartal, kuş, geyik ve at gibi hayvanların kabartmalarını ve resimlerini işlemişlerdir. Yılan figürü bazen korkunun, bazende ölümsüzlüğün simgesi olmuştur. Geleneksel Türk toplum hayatı içerisinde kendine yer bulan yılan figürü, On İki Hayvanlı Türk takvimi içerisinde, şamanizm ögeleri arasında, mimaride ve dokumada yoğun olarak görülmüştür.