ESKİ TÜRK TARİHİ ARAŞTIRMALARININ İKİ ÖNCÜ İSMİ: MUSTAFA CELALEDDİN PAŞA VE DAVID LÉON CAHUN / TWO LEADING FIGURES OF THE ANCIENT TURKISH HISTORIOGRAPHY: MUSTAFA CELALEDDIN PASHA- DAVID LÉON CAHUN

Öz

Avrupa’da başlayan bir süreç ile ağırlık kazanan Eski Türk tarihçiliği, Türkiye’de iç ve dış etkenlerle çalışılmaya başlanmıştır. Değişen tarihçilik anlayışının bu durumda etkisi büyüktür. Avrupa’da, seküler ve kendi içinde tutarlı tarih anlayışı, 18. yüzyılın sonlarına doğru yaygınlaşmış ve 19. yüzyılda da etkisini devam ettirmiştir. Eski Türk tarihçiliğinin başlangıcında oldukça mühim rol oynayan iki isim, Mustafa Celaleddin Paşa ve Léon Cahun da bu süreçten etkilenmiştir. Dönemin bu iki ismi üzerine Türkiye’de bu bağlamda çok az çalışma yapılmıştır. Ancak çalışmada da ortaya konulacağı üzere, eski Türk tarihçiliğinin tartışma konuları, alanın ilk eserlerinin ortaya konulduğu zamandan bugüne büyük ölçüde Avrupa’da şekillenmiştir. Türkiye’deki eski Türk tarihi eserleri ise büyük oranda Avrupa’da ortaya atılan tezlere antitez olarak yazılmıştır. Bu durumun örnekleri en erken dönemde dahi görülmektedir. Bu nedenle çalışmada eski Türk tarihçiliğinin ilk eserlerini veren iki önemli isim karşılaştırmalı olarak incelenecektir. İki eserdeki farklı ve benzer yönler, eserlerin hassasiyet noktaları, amaçları ve bu durumdan hareketle bu iki eserin Türk tarihinin antik çağının modern anlamda yazımına nasıl etki ettiği ortaya konulmaya çalışılacaktır.