GEÇ OSMANLI DÖNEMİ KENTSEL MEKANDA BATILILAŞMAETKİLERİ: KONYA MİLLET BAHÇESİ / WESTERNIZATION EFFECTS IN LATE OTTOMAN PERIOD URBAN SPACE: KONYA NATION GARDEN

Filiz ÇELİK

Öz


Osmanlı İmparatorluğu’nda, Tanzimat Fermanı’ndan Cumhuriyete kadar olan, 1839-1923 yılları arasında yaşanan modernleşme sürecini yönlendiren batılılaşma hareketi, başta devletin yönetimi olmak üzere eğitim, siyaset, sosyal, kültür, ekonomi ve yerleşimlere kadar her alanda kendini göstermiştir. Batılaşmanın etkileri, merkez-çevre ilişkili olduğu için öncelikle İstanbul’da yoğun olarak ön plana çıkmış; ancak Anadolu’daki kentlerde farklı düzeylerde de olsa yansımaları görülmüştür. Kentlerde mimariden sokakların fiziki yapısına; kent formundan açık-yeşil alanlara kadar kentin bütününde etkili olan değişimler yaşanmıştır. Siyasi dönüşümlerin kent mekanı üzerindeki etkileriyle yeşil alanların işlevi ve formu değişime uğramış; bu değişim ve dönüşüm yeşil alanlarda görünürlük kazanmıştır. Toplumsal dinamiklerin kent mekanına yansıdığı batılılaşma sürecinde batı tarzında yeni yeşil alanlar düzenlenmiştir. Fransa’daki Halk Bahçelerinden esinlenerek halka açık park ve bahçeler yapılmış; başta İstanbul olmak üzere diğer Osmanlı kentlerinde de yer alan bu bahçelere “Millet Bahçesi” adı verilmiştir. Bu çalışmada; geç Osmanlı döneminde yeşil alanlarda değişim ve batılılaşma etkisi ile farklı kentlerde halkın kullanımına sunulan Millet Bahçesi hakkında açıklama yapılmış; Osmanlı döneminde Konya’nın kentsel özellikleri ve Konya Millet Bahçesi hakkında bilgi verilmiştir.


Anahtar Kelimeler


Batılılaşma, bahçe, park, Millet Bahçesi, Konya

Tam Metin:

PDF

Referanslar


Arşiv Belgeleri

Eski İstanbul Fotoğrafları Arşivi, Erişim tarihi: 03.05.2018, http://www.eskiistanbul.net/

Konya Büyükşehir Belediyesi Eski Konya Fotoğrafları Arşivi, Erişim tarihi: 05.05.2018, http://www.konya.bel.tr/sayfadetay.php?sayfaID=240,

Tevfik Ataberk’in Fotoğraf Arşivi, Erişim tarihi: 06.05.2018, https://www.facebook.com/tevfikataberk

VEKAM Kütüphanesi ve Arşivi, Envanter No: 0819

Yaşar Barışık’ın Fotoğraf Arşivi, Erişim tarihi: 06.05.2018. https://www.facebook.com/yasar.barisik1

Karar Yazıları

Konya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu 05.02.2013 tarih ve 1103 sayılı kararı.

Yayınlanmış Eserler

AKGÜL, Alphan (2016), “Osmanlı-Türk Romanında İstanbul Tasvirleri ve Perspektif Kullanımı”, Osmanlı İstanbul’u Sempozyumu IV, 20-22 Mayıs 2016, İstanbul, 495-520.

BAYRAKTAR, Adile Nuray (2013), “Başkent Ankara’da Cumhuriyet Sonrası Yaşanan Büyük Değişim: Modern Yaşam Kurgusu ve Modern Mekanlar”, Ankara Araştırmaları Dergisi, 4(1): 67-80.

ÇAYCI, Ahmet (2006), “Osmanlı Seyyahlarının İzlenimleriyle Konya ve Çevresi,” Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21: 15-146.

ÇELİK, Filiz, (2015), “Selçuklu Sarayı Gül Bahçesi”, I. Ulusal Peyzaj Mimarlığı Kongresi, 15-17 Ekim 2015, Ankara, 4-24.

ÇELİK, Filiz, (2016), “Tarihi Dede Bahçesi”, I. Ulusal Pemkon Konferansı-Türk Bahçeleri, 23-25 Mayıs 2016, İstanbul, 30-41.

DOĞAN, M. Sabri (2015), “Millet Bahçesi”, Konya Ansiklopedisi, C.6, 392-393.

DOĞAN, M. Sabri (), “Yirminci Yüz Yıl Başlarında Konya”, Erişim tarihi: 23.01.2018, http://www.konya.bel.tr/sayfadetay.php?sayfaID=260

ELDEM, Sedat Hakkı (1976), Türk Bahçeleri, İstanbul: Kültür Bakanlığı Türk Sanat Eserleri 1.

GÜRBÜZ, Elif, (2009), Tarih İçerisinde İstanbul’daki Mesire Olgusu ve Mesire Alanlarının Geçirdikleri Değişimin Kağıthane Mesiresi Örneği Üzerinden İrdelenmesi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü: (yayımlanmamış yüksek lisans tezi).

GÜRKAŞ, Tayfun, (2003), “Erken Cumhuriyet Türkiye’sinde Kamusal Yeşil Alanın Doğuşu”, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, (yayınlanmamış yüksek lisans tezi).

GÜRKAŞ, Tayfun, (2004), Modernleşen Osmanlı Parklarının Üsküdar’daki Erken İki Örneği: Millet Bahçesi ve Doğancılar Parkı, Üsküdar Sempozyumu I, 22-23 Mayıs 2003, İstanbul, 409-416.

GÜRKAŞ, Tayfun (2009), “Bir Mimarlık Tarihi Alanı Olarak Türkiye’de Peyzaj Mimarlığı Tarihi ve Peyzaj Mimarlığı-Devlet İdeolojisi İlişkisi”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 7(13): 171-190.

İGÜS Esma-İSMAİLOĞLU, Hayriye (2016), “Osmanlı Kenti İstanbul’u Yıkmak ve Yeniden Yapmak Paradoksu: Menderes Yıkımları”, Osmanlı İstanbulu IV, 20-22 Mayıs 2016, İstanbul, 115-158.

KARAOSMANOĞLU, Yakup Kadri (1999),Vatan Yolunda, İstanbul: İletişim Yayınları.

KARPUZ, Haşim (1996), Fotoğraflarla Geçmişte Konya, Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Müdürlüğü Yayınları.

KİRAZ, Ersel (2018), “Osmanlı Devletinde Modern Dönüşüm Evrelerinin Kamu Üzerindeki Etkileri”, Academic Review of Humanities and Social Science, 1(1): 1-16.

KOCA, Feray (2005), “Türkiye’de Geleneksel Yerleşim Örüntülerinin Özgün Karakter ve Kültürel Mirasını Koruma Anlayışına Ontolojik Bir Yaklaşım”, Planlama, 25(1): 32-43.

MEMLÜK, Yalçın (2009), Bulvarın Yeşil Parçaları, (ed. H. Çağatay Keskinok), Cumhuriyet Devrimi’nin Yolu: Atatürk Bulvarı, Ankara: Koleksiyoncular Derneği Yayını.

MEMLÜK, Yalçın, (2013), “Anadolu’da Türk Bahçesi ve Bahçe Kültürü”, Plant Dergisi, 51, Erişim tarihi: 8.01.2018, http://www.plantdergisi.com/yazi-profdryalcin-memluk-51.html

MEMLÜK, Yalçın, (2017), Osmanlı Modernleşmesi ile Ortaya Çıkan Bir Kentsel Mekan Olarak Millet Bahçeleri, Erişim tarihi: 20.02.2018, http://www.skb.gov.tr/osmanli-modernlesmesi-ile-ortaya-cikan-bir-kentsel-mekan-olarak-millet-bahceleri-s25212k/

MUŞMAL, Hüseyin (2016), Osmanlı Döneminde Konya, (ed. Caner Arabacı), Kısa Konya Tarihi, Konya: TMMOB Makine Mühendisleri Odası Konya Şubesi.

NALBANT, Mehmet (2016), “Türkiye’de Kentsel Mekanlarda Kamusal Alanın Konumu: Tarihsel Perspektiften Bir Değerlendirme”, BEU Akademik İzdüşüm, 1(1): 12-27.

NUHOĞLU,Arzu-KOYUNOĞLU, Balin-TAN, Elif (2016), Türkiye Tasarım Kronolojisi Peyzaj, İstanbul: 3. İstanbul Tasarım Bienali, 22 Ekim- 20 Kasım 2016.

ODABAŞI, A. (1998), Sefa 20. Yüzyıl Başında Konya’nın Görünümü, (Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yayınları.

OKTAÇ, A. Deniz (2003), “Selçuklu ve Osmanlı Dönemi Konya’sında Bağlar ve Bağ Mülkiyeti”, Osmanlı Döneminde Konya, Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayını.

ÖZCAN, Görgün (2017), Osmanlı Şehirciliği ve Vakıflar, İstanbul: Yeditepe Yayınevi.

ÖZGÜÇ ERDÖNMEZ, İ. Müge-AYDOĞDU ÜNLÜ, S. Aslı (2009), “Kentsel Açık Alanları Etkileyen Sanat Akımlarının Türkiye'deki Yansımaları: İstanbul Örneği,” İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 59-2: 33-50.

TANYELİ, Uğur, (2005), “Kamusal Mekan-Özel Mekan: Türkiye’de Bir Kavram Çiftinin İcadı”, Genişleyen Dünyada Sanat, Kent ve Siyaset: 9. Uluslararası İstanbul Bienali, 16 Eylül-30 Ekim 2005, İstanbul, 199-209.

TONGA, Necati (2014), “Cumhuriyet Ankara’sının Devraldığı Edebî Miras: Cumhuriyet Dönemi’ne Kadar Ankara’daki Edebiyat Hayatı ve Edebiyat Mahfilleri”, Ankara Araştırmaları Dergisi, 2(2): 184-202.

TOPÇU, Kadriye (2011), “Kent Kimliği Üzerine Bir Araştırma: Konya Örneği”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2): 1048-1072.

TURGUT GÜLTEKİN, Nevin, (2015). “Batılılaşmanın Uzantısında Kent Bahçeleri; Giresun Memleket-Millet- Bahçesi”, I. Ulusal Peyzaj Mimarlığı Kongresi, 15-17 Ekim 2015, Ankara, 7-14.

ÜNLÜ, Tülin Selvi, (2012), “Cumhuriyet Modernleşmesi ve Mersin’de Kamusal Mekana Etkisi”, Osmanlı Dünyasında Kültürel Karşılaşmalar ve Sanatsal Yansımaları: Prof. Dr. Filiz Yenişehirlioğlu’na Armağan 14-16 Kasım 2012, Ankara, 251-258.

YASA, Azize Aktaş (1998), “Selçuklu Dönemi Konya’sında Şehrin Yeşil Dokusu”, Vakıflar Dergisi, 27: 65-74.

YÖRÜK, Doğan (2017), “XVI. Yüzyılda Konya Şehir Ekonomisi,” SUTAD, 42: 353-379.


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.


Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.