XIX. YÜZYILDA TIRHALA SANCAĞI’NIN İDARİ TAKSİMATI VE YÖNETİMİ / THE ADMINISTRATIVE DIVISION AND MANAGEMENT OF THE TRIKALA SANJAK IN XIX CENTURY

Öz

Osmanlı kuvvetleri XIV. yüzyılın ortasında Süleyman Paşa komutasında Balkanlara girmiş, böylece bölgenin kapısı Türklere açılmıştır. Süleyman Paşa, buradaki fetihlerini sol kol, orta kol ve sağ kol olmak üzere uçlar teşkil ederek sürdürmüştür. Bu üç istikamette yapılan fetihlerin sol kolunu Yunanistan üzerine yapılan akınlar oluşturmuştur. 1390’lı yıllarda Osmanlı birlikleri Yunanistan’ın orta bölgesine doğru ilerlemeye başlamıştır. Hacı İlbey ve Evrenos Bey bu akınları gerçekleştiren akıncı beyleri olarak Osmanlı askeri kuvvetinin sol kol ucunda faaliyet göstermiştir. 1393 yılında Evrenos Bey komutasındaki Osmanlı birlikleri Teselya ovasına kadar uzanmış ve Yunanistan’ın orta bölgesi olan Teselya’ya hâkim olmuştur. Bütün bir eyalet Evrenos Bey’e tımar olarak verilmiştir. Böylece devlet, Yunanistan’ın orta bölgesi olan Teselya’da hâkimiyeti sağlamış, burada Tırhala Sancağı’nı kurmuştur. Kuruluşundan 1847 yılına kadar Rumeli Eyaleti’ne bağlı bir sancak olarak Osmanlı idari taksimatındaki yerini korumuştur. 1847 yılından 1881’e yani sancağın elden çıkışına kadar ise, bazen Selanik bazen Yanya Eyaleti’ne bağlı kalmış, hatta sancağın kendisi de kısa bir süre eyalet halinde varlığını devam ettirmiştir. Nitekim 1871 yılından itibaren kesin olarak Yanya Vilayeti ’ne bağlanan sancak, 1881 yılında Yunanistan’a bırakılmıştır.

Bu çalışmada, beş asır Osmanlı idari taksimatındaki yerini koruyan Tırhala Sancağının XIX. yüzyılda geçirdiği idari değişikliklerin, yöneticilerinin ve idari birimlerinin üzerinde durulmuştur. Sancağın XIX. yüzyılda bağlı olduğu eyaletler detaylandırılmış ve yönetimde büyük öneme sahip sancak meclisleri üzerinde durulmuştur. Sancağın gerek Osmanlı idari taksimatında gerek kendi idaresinde yaşadığı sürekli değişimi ve bu değişimin sebeplerini ortaya koymak çalışmanın temel amacını oluşturmuştur.