YALANCI EŞDEĞERLER NASIL TASNİF EDİLMELİ? KAZAKÇA VE TÜRKİYE TÜRKÇESİ ÜZERİNDE DENEME / HOW TO CATEGORISE THE FALSE FRIENDS? TESTING ON KAZAKH AND TURKISH

Hilal Oytun ALTUN

Öz


Yalancı eş değerler iki dilin temas ettiği durumlarda ortaya çıkan pratik bir sorundur. Teorik düzeyde ise bu konu, tarihî dilbilim, anlam bilgisi ve sözlük bilgisinin kesiştiği bir alanı işgal etmektedir. Pratik amaçlı çalışmalardan, dil öğrenimi ve tercüme sırasında hataları önlemek amacıyla bu tip kelimelerin sözlüklerinin hazırlanması amaçlanır. Teorik çalışmalar da proto bir atadan ayrılan dillerin ortak kelime hazinesinin gelişim yollarını takip ederek söz varlığının haritasını çıkarmak, tarihî süreçleri açıklamak gibi veriler sağlar. Uzun süreden beri çeşitli dilleri konu alan pek çok çalışmada, dil bilimcilerce bu meseleye dair tasnif ve terminoloji önerileri sunulmuştur. Türk dillerini konu alan benzer çalışmalarda da genellikle tam veya kısmî olma bakımından tasnif edilen yalancı eş değerler, listeler hâlinde verilir. Ancak henüz bu çalışmaların dayandığı teorik zemin belirsiz görünmektedir. Türkçenin yaşayan ve tarihî söz varlığı, yalancı eş değerlik terminolojisine dayanarak incelenmeye ve anlam içerikleri yönünden tasnif edilmeye muhtaç durumdadır. Böyle bir sınıflama ortak kelimelerin kullanım özelliklerinin karşılaştırıldığı, köken ve anlama dayalı olmalıdır, çünkü Türk dilleri üzerine sözlük bilgisi, dil öğretimi, tercüme gibi alanlarda yapılacak her çalışma kaçınılmaz olarak yalancı eş değerlik meselesi ile ilgili olacaktır.


Anahtar Kelimeler


yalancı eş değer, yapıdaş, yanıltıcı yapıdaş, diller arası kökendeşlik, diller arası sesteşlik, Kazakça, Türkiye Türkçesi

Tam Metin:

PDF

Referanslar


Altrocchi, Rudolph (1929) “Some Deceptive Cognates”. Italica, American Association of Teachers of Italian, 6/4, 107-112.

Barker G. ve R. Sutcliffe (2000). “An experiment in the semi-automatic identification of false-cognates between English and Polish”. Proceedings of the 11th Irish conference on artificial intelligence and cognitive science. Galway, Ireland, 597–606.

Biray, Nergis. (2008). “Kazak Türkçesinde de- Fiilinin Kullanılışı Üzerine”. Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun Armağanı. Ankara: Akçağ, 394- 424.

Chamizo Dominguez, P., Nerlich, B. (2002). “False friends: their origin and semantics in some selected languages”. Journal of Pragmatics 34, 1833–1849.

Chamizo Dominguez, P., (2009). “False Friends”. Concise Encyclopedia of Semantics. Keith Allan (Ed.). Amsterdam: Elsevier, 307-310.

Clauson, Sir Gerard (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish. Londra.

Gouws, R. H., Prinsloo, D. J., Schryver, G. M. (2004). “Friends will be Friends – True or False. Lexicographic Approaches to the Treatment of False Friends”. Proceedings of the Eleventh EURALEX International Congress, EURALEX 2004, Lorient, France, July 6-10, 2004, 797–806.

Karaağaç, Günay (2002). “Alıntı Kelimeler Üzerinde Düşünceler”. Dil, Tarih ve İnsan. Ankara: Akçağ Yayınları, 97-109.

Makhambetov, O. vd. (2013). “Assembling the Kazakh Language Corpus”. Proceedings of the 2013 Conference on Empirical Methods in Natural Language Processing. Seattle, Washington, 1022–1031.

Nakov S., Nakov P., Paskaleva E. (2009). “Unsupervised Extraction of False Friends from Parallel Bi-Texts Using the Web as a Corpus”. International Conference RANLP 2009 - Borovets, Bulgaria, 292–298.

Sabino, Marilei Amadeu (2016). “False Cognates and Deceptive Cognates: Issues to Build Special Dictionaries”. Proceedings of the XVII EURALEX International Congress. Ivane Javakhishvili Tbilisi University Press, 746-755.

Resulov, Asker (1995). “Akraba Diller ve ‘Yalancı Eş Değerler’ Sorunu”. Türk Dili, 524, 916-924.

Sultanzade, Vügar (2009). Turkish - Azerbaijani dictionary of interlingual homonyms and paronyms. Münih: Lincom Europa.

Szpila, Grzegorz (2006). “Collocational Aspects of False Friends”. Language and Identity. English and American Studies in the Age of Globalization, vol. 2: Language and Culture. Kraków: Jagiellonian University Press, 231-239.

Uğurlu, Mustafa (2000). “Türk Lehçeleri Arasında Aktarma Meseleleri ve ‘Abay Yolu’ Romanı”. bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 15, 59-80.

Uğurlu, Mustafa (2007). “Lehçe İçi Aktarmada Yalancı Eş Değerlik”. 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi (ICANAS). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. 1877-1890.

Wáli, N. vd. (haz.) (2013). Kazak Sözdigi Kazak tilinin bir tomdık ülken tüsindirme sözdigi. Almatı: Dáwir baspası.

Vardar, Berke vd. (2007). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual.

Veisbergs, Andrejs (1996) “False Friends Dictionaries: A Tool for Translators or Learners or Both”. Euralex '96 Proceedings, Göteborg University, Department of Swedish, 627, 634.


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.


Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.