ALTIN KÖL II (E-29) YAZITININ GENİŞ YÜZÜNÜN SOL-DIŞ SATIRI ÜZERİNE ON THE LEFT-OUTER LINE OF THE BROAD FACE OF THE SECOND ALTIN KÖL INSCRIPTION

Hülya Yıldız

Öz


Bu makale, Yenisey Yazıtları grubuna ait Altın Köl II (E-29) yazıtının geniş yüzünün sol-dış satırının bazı kısımlarıyla ilgili okuma önerileri sunmak amacıyla kaleme alınmıştır. Altın Köl II yazıtı günümüze değin Fin heyeti (1889), Radloff (1895 ve 1896), Orkun (1940), Malov (1952), Kljaštornyj (1976), Kononov (1980), Vasilʹev (1983), Mori (1987), Erdal (1991), Recebov-Memmedov (1993), Sertkaya (1993), Kormušin (1997), Tekin (1998) ve Aydın (2015) tarafından incelenmiştir. Ayrıca, www.bitig.org ve uqusturk.wordpress.com sitelerinde yazıtın fotoğrafları yayımlanmıştır. Radloff’un rötuşsuz kopyasından itibaren satırın işaret varlığı bütün yayınlarda <rdml(…)BULSR:BUDUN:IsrkyÜrmdIrnčm:IkzmA:> şeklinde verilmiştir. Bu satırdaki problemli husus, <IsrkyÜrmdI> ve <rnčm> işaret gruplarının araştırmacılar tarafından farklı şekillerde okunup yorumlanmasıdır. Bu çalışmada, <IsrkyÜrmdI> işaret grubu, esirkäyür ämdi ‘üzülüyor şimdi’ şeklinde okunacaktır. Ayrıca, satırda geçen erinčim sözcüğünün sonundaki +(I)m eki, birinci tekil kişi iyelik eki olarak ele alınacak ve sözcük ‘(Ah) Zavallım!’ şeklinde yorumlanacaktır. Çalışma beş bölüm olarak tasarlanmıştır: 1. bölüm, giriş bölümüdür. 2. bölümde satırın işaret varlığıyla ilgili değerlendirmeler yer almaktadır. 3. bölümde satırla ilgili geçmiş okuma ve anlamlandırma çalışmaları değerlendirilmektedir. 4. bölümde <IsrkyÜrmdI> ve <rnčm> işaret gruplarıyla ilgili yeni okuma ve anlamlandırma önerileri yapılmakta ve bunlarla ilgili açıklamalara yer verilmektedir. 5. Bölümde, araştırmanın sonuçları sunulmaktadır.


Anahtar Kelimeler


Yenisey Yazıtları; Altın Köl II Yazıtı; E-29; Eski Türk Yazıtları; Okuma Önerisi

Tam Metin:

PDF

Referanslar


ALİMOV, Rysbek (2013), “Eski Türk Runik Metinlerdeki Esiz Üzerine”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 49, Erzurum: 17-38.

ASPELİN, Johan Reinhold vd. (1889), Inscriptions de l’Iénissei recueilles et publiées par la Société Finlandaise d’Archéologie., Helsinfors: Imprimerie de la Société de Littérature Finnoise.

ATALAY, Besim (2006), Divanü Lûgati’t-Türk, c. I, 5. baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

AYDIN, Erhan (2015), Yenisey Yazıtları, Konya: Kömen.

BAZIN, Loui (1991), Le systèmes chronologiques dans le monde Turc ancien (Bibliotheca Orientalis Hungarica 34.), Budapest: Akadémiai Kiadó.

CLAUSON, Gerard (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford: Oxford University Press.

DANKOFF, Robert-KELLY, James (1985), Compendium of the Turkic Dialects, Part III, Harvard: Harvard University Press.

ERCİLASUN, Ahmet Bican-AKKOYUNLU, Ziyat (2014), Dîvânu Lugâti’t-Türk: Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

ERDAL, Marcel (1991), Old Turkic Word Formation-II, Wiesbaden: Otto Harrassowitz.

KLJAŠTORNYJ, S. G. (1976), “Stely zolotogo ozera (K datirovke enisejskih runičeskih pamjatnikov)”, Turcologica: K semidesjatiletiju akademika A. N. Kononova, Leningrad: 258-267.

KONONOV, Andrej Nikolaevič (1980), Grammatika jazyka tjurkskih runičeskih pamjatnikov, Leningrad: Nauka.

KORMUŠİN, İgorʹ Valentinovič (1997), Tjurkskie enisejskie ėpitafii (Teksty i issledovanija), Moskva: Nauka.

KORMUŠİN, İgorʹ Valentinovič (2017), Yenisey Eski Türk Mezar Yazıtları, (Çev. Rysbek Alimov), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

MALOV, Sergej Efimovič (1952), Enisejskaja pis'mennost' tjurkov. Teksti i perevody, Moskva: Izdatel'stvo Akademii Nauk SSSR.

MORI, Masao (1987), “Arurun Kyoru daini hibun kōshaku”, Tōhō gakkai sōritsu yonjū shūnen kinen tōhōgaku ronshū Tōhō gakkai, 72, Tokyo: 797-811.

MORI, Masao (1992), “An Interpretation of the Second Altın Köl II Inscription”, Historical Studies of the Ancient Turkic Peoples II, Tokyo: Ko.

NADELJAEV, Vladimir Mihajlovič vd. (1969), Drevnetjurkskij slovarʹ, Leningrad: Nauka.

ORKUN, Hüseyin Namık (1940), Eski Türk Yazıtları III, İstanbul: Alâeddin Kıral Basımevi.

RADLOFF, Wilhelm (1895), Die alttürkischen Inschriften der Mongolei., St. Petersburg: Commissionaires de l’Académie Imperiale des Sciences.

RADLOFF, Wilhelm (1896), Atlas der Alterthümer der Mongolei, Dritte Lieferung, Taf. LXXXIII–CIV, St. Petersburg: Buchdruckerei der Akademie der Wissenschaften.

RECEBOV E.–Y. MEMMEDOV (1993), Orhon-Yenisey Abideleri, Bakı: Yazıcı.

RÖHRBORN, Klaus (1979), Uigurisches Wörterbuch. Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien. Lieferung 2: agrıglan-–anta. Wiesbaden: Franz Steiner Verlag.

SERTKAYA, Osman Fikri (2008), “Göktürk (Runik) Harfli Yazıtların Envanter, Alfabe ve Bibliyografya Problemleri Üzerine”, Dil Araştırmaları, Sayı 2: 7-34.

TEKİN, Talât (1964), “On a Misinterpreted Word in the Old Turkic Inscriptions”, Ural-Altaische Jahrbücher 35: 134-144.

TEKİN, Talât (1998), “The Second Altınköl Inscription”, Türk Dilleri Araştırmaları 8: 5-14.

TEKİN, Talât (2003), Orhon Türkçesi Grameri, İstanbul: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi 9.

VASİL'EV, Dmitrij Dmitrievič (1983), Korpus tjurkskih runičeskih pamjatnikov bassejna Eniseja, Leningrad: Nauk.

http://www.bitig.org/?lang=e&mod=1&tid=2&oid=116&m=2 (Erişim tarihi: 27.09.2019)

https://uqusturk.wordpress.com/2012/02/12/yenisey-yazitlari/?wref=tp#jp-carousel-2855 (Erişim tarihi: 27.09.2019)


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.


Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.