ABDÜLHAK HÂMİD TARHAN’IN PARİS YAŞAMININ DİVÂNELİKLERİM YAHUT BELDE ADLI ESERİNE YANSIMALARI / REFLECTIONS OF ABDÜLHAK HAMID TARHAN'S PARIS LIFE ON HIS POETRY BOOK DIVÂNELIKLERIM YAHUT BELDE

Öz

Osmanlı coğrafyasından Avrupa’ya doğru ilk gözlemler Osmanlı sefirleri marifetiyle olmuştur. Yirmisekiz Mehmed Çelebi’nin kaleme aldığı ve sonraki yıllarda farklı devlet görevlilerinin müteakip eserleriyle Fransa, Türk toplumuna farklı yönleriyle tanıtılmıştır. Tanzimat sonrasında ortaya çıkan yenileşme devri Türk edebiyatı, geniş ölçüde Fransız edebiyatından ve düşüncesinden etkilendiği gibi Fransız toplumunun gündelik hayatı farklı yönleri ile yazarların dikkatini çekmiş ve eserlerine konu edilmiştir.

Sefirlerin kaleme aldığı mensur eserler gözleme dayalı ve azami ölçüde gerçeğe sadık kalınarak kaleme alınmış iken, edebî metinler kurgu marifetiyle kaleme alınmış eserlerdir. Tanzimat edebiyatı olarak tanımlanan devre içinde ise kurgusal eserlerde Fransa ve Fransız toplumuna dair yönelen ilginin, bir anlatı unsuru olarak metinlerde yer bulduğu görülür. Kimi yazarlar gidip gördüklerini kimileri ise okuduklarından arta kalan intibalarını birer kurgu ögesi olarak anlatılarını inşa etmek için kullanmışlardır.

Bu isimler içinde yer alan Abdülhak Hâmid genç yaşlarda Paris’te bulunduğu esnada yaşının fevkinde kimi zevkleri tecrübe etmiş ve Paris’in kültür atmosferini fazlasıyla teneffüs etmiştir. Divaneliklerim Yahut Belde isimli manzum eseriyle de Paris’te sefaret ikinci kâtibi olarak bulunduğu yıllara ait intibalarını şiir hâlinde kaleme almıştır. Bu çalışmada Divaneliklerim Yahut Belde isimli eser merkeze alınarak, şairin mizacına ve hayatına ışık tutan diğer eserlerinden yararlanılarak şiirlerinde dile getirdiği Paris intibalarına yer verilecektir. Bununla birlikte genç yaşlarda edindiği bu tecrübenin onun sanatını ne yönde etkilediğine dikkat çekilecektir.