“FAĞFÛR-NÂME” ADLI ESERDE GEÇEN KÜLTÜREL MOTİFLER VE OLAĞANÜSTÜ UNSURLAR / CULTURAL MOTIFS AND EXTRAORDINARY FEATURES IN “FAĞFÛR-NAME”

Öz

Fağfûrşâh ile Mâhperî hikâyesini konu alan yazma Hüsrev ü Şîrîn, Salâmân u Absâl, Şem ü Pervâne, Hüsn ü Dil, Leylâ ile Mecnûn, Mihr ü Mâh, Hümâ vü Hümâyûn, Vâmık u Azrâ, Cihânşâh ile Şemsiyye, Seyfü’l-Mülûk ve Bedi’ü’l-Cemâl, Heft-Peyker’de olduğu gibi her türlü nimete sahip olup çocuk özlemiyle tutuşmakta olan bir Çin padişahının hikâyesiyle başlar. Çocuk sahibi olabilmek için diğer edebî eserlerde karşımıza çıkan açları doyurmak, çıplakları donatmak, yolcuları ağırlamak ve müneccimlere fal baktırmak gibi belli başlı ritüeller bu eserde de görülür: Nihayetinde Çin hakanının Fağfûrşâh adlı bir çocuğu doğar ve bu çocuğun on üç yaşlarında Mâhperî’ye âşık olması ve başından geçen olaylar eserde akıcı ve sade bir dille anlatılır. Fağfûrnâme konusu kadar içinde barındırdığı kültürel motif örnekleri açısından da ilgi çekicidir. Eser yazıldığı dönem ve sahanın sosyolojik bakımdan çeşitli inançları, âdetleri ve bunların uygulanması ile ilgili de bizlere ipuçları vermektedir: Turunç atma (sihir ve ilan-ı aşk olarak), görür görmez âşık olma, resme bakarak âşık olma, kulaktan âşık olma, mektuplaşma, rüya, olağanüstü varlıklar, don değiştirme, tılsım, saçı saçma gibi motifleri eserde bulmak mümkündür. Fağfûrnâme’nin tespit edilebilen tek yazma nüshası Fransa Bibliotheque National No:406’da kayıtlı olup bu çalışmada eserde tespit edilen motifler tarihî, kültürel ve edebî bakımdan irdelenmiştir.