AKSARAYLI ÂŞIK TÜRYAN GÖZÜM’ÜN SANAT ANLAYIŞI VE DESTANLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME / AN EVALUATION ON THE ARTISTIC PERSPECTIVE AND THE DESTANS OF TÜRYAN GÖZÜM FROM AKSARAY

Öz

Âşık edebiyatı temsilcilerinin yetişmesinde çıraklık eğitimi, saz çalma, mahlas alma, rüya görme, bade içme gibi unsurların; sözlü üretim ve icra zeminlerinin önemi büyüktür. Âşık şiiri bu özellikleriyle gelenekleşmiş ve toplum hayatında yer bulmuştur. Aksaray, âşıklık geleneğinin güçlü olmadığı illerimizdendir. Aksaraylı âşıkların yetişmesinde çıraklık eğitimi, saz çalma, sözlü icra ortamları gibi unsurlardan ziyade âşık şiiri geleneği etkili olmuş, şiire meyilli kişiler ekseriyetle herhangi bir rehberleri olmaksızın geleneğin etkisiyle rüştlerini ispat edip çevrelerinde âşık olarak tanınmışlardır. Ortaköy, Aksaray ile Kırşehir illerinin ortasında, Türk bozkır hayatının hâkim olduğu bir ilçedir. Bu ilçede doğup bu ilçede ölmüş, hayatını tarım ve hayvancılıkla kazanmış olan Ozan Türyan, geleneğin etkisi ile âşıklığa başlayan ve şiirler üreten bir sanatçıdır. Onun şiirlerindeki konu; bozkırdaki hayat, tarım, hayvancılık, toplumsal olaylar, dertler, sevinçlerdir. Eğitim görmemiş olması, ilçesi dışındaki bir dünyayı tanımaması şiirlerinde bozkır hayatının ve kendi yaşam algısının belirginleşmesinin en önemli sebebidir. Şahsına münhasır özellikleriyle o, adeta ilçesinin Dede Korkut’u gibidir. 20. asrın ikinci çeyreğinde toplum hayatında yer bulan destancılık geleneği onu da etkilemiş, pazarlarda, kahvelerde satılan destanlar ona da ulaşmış, o da şiirlerinin çoğunu destan tarzında yazmış ve söylemiştir. Bu çalışmada Ozan Türyan’ın şiirlerinden hareketle onun dünyayı yorumlama ve anlamlandırma çalışması çözümlenmeye çalışılacak, destan şeklinde kaleme aldığı şiirleri hakkında bilgi verilecektir.