Dîvânu Lugâti’t Türk’te Oluş Fiilleri: Çürümek Kavram Alanı / Process Verbs in Dîvânu Lugâti’t Türk: The Concept Field of Decay

Öz

Bu çalışmada Dîvânu Lugâti’t – Türk’te geçen çürüme ve kavram alanlarına giren oluş fiilleri ele alınacaktır. Diğer fiiller gibi çürüme fiilleri de Dîvânu Lugâti’t – Türk’ün hedefi gereği farklı dil bilgisel konuları aktarmada veya sosyal ve gündelik yaşamı örneklemede kullanılan fiil gruplarıdır. Dîvânu Lugâti’t – Türk’te canlı, cansız varlıklar, insan ve mekânlarla ilgili “tança-, erü-, uşal-, ul-, tatık-, arta-, kewşe-, opra-, sedre-, kurı-, keleplen-” gibi fiiller, kendiliğinden meydana gelen oluş bildiren olumsuz çürüme fiilleri içerisinde yer alırken; “açı-, bagırlan-, korlan-, koyul-” gibi fiiller ise oluş bildiren olumlu çürüme fiilleridir. Bu çalışmada Dîvânu Lugâti’t – Türk’te çürüme ve kavram alanına giren oluş fiilleri metin merkezli sıralanmıştır. Dîvânu Lugâti’t – Türk’te  Türk dil bilgisi kuralları aktarılırken söz konusu oluş fiillerinin –d(x), -(X)t-, -(X)ş-,+lA-n-, -(X)l, -g(X)r, +la-, -t(X)r-, -(X)n-, +laş- gibi farklı biçimbirimlerle çekimlenmesinden dolayı söz dizimsel yapı içerisindeki özne ve nesne açısından kurdukları bağlantılar da betimlenmiştir.