Osmanlı Toplumunda Evliliğin Karşılıklı Anlaşma İle Sona Erdirilmesi : Muhâla’a (18.Yüzyıl Konya Şer’iye Sicillerine Göre

Öz

Muhâla’a, İslâm hukûkunun evlilik birlikteliğini sona erdirmek için getirmiş olduğu
usullerden birisi olup, Osmanlı toplumunda oldukça sık başvurulan bir uygulamadır.
Bilhassa şer’iye sicillerinde yer alan kayıtlardan bunu açıkça görmek mümkündür. Bu
kayıtlardan, muhâla’anın sebepleri olarak eşler arasındaki geçimsizlik, kocanın bulunduğu
yerden başka bir yere gitmesi veya gittiği yerde uzun süreli kalması ve uzun süreli olarak
savaşa gitmesi görülmektedir.Yine Şer’iye sicillerinde talâktan daha çok muhâla’a
kayıtlarına rastlanılmasının sebebi ise muhâla’anın ayrılacak tarafların her ikisinin de
çıkarına olmasıdır. Kadın için muhâla’a, istemediği ve yürütemediği bir evlilikten, bazı
maddî menfaatlerinden vaz geçerek kurtulabilmek demek iken, koca için de geçinemediği,
mutlu olamadığı bir kadını talâkla boşadığı zaman ona vermek zorunda olduğu mehr-i
mü’eccel, nafaka-i iddet ve me’ûnet-i süknâ gibi hukûkî yükümlülüklerini yerine
getirmeksizin evliliği bitirebilmek demektir.