Türk Halk Müziğinde Bir Uzun Hava Türü Olarak Bozlak

Öz

Türk halk müziğinde bir uzun hava türü olan ‘bozlak’, Orta Asya’dan başlayarak günümüze
kadar ulaşan ve yaylak – kışlak hayatı yaşayan Yörük / Türkmen ve Avşar oymaklarının kültürlerinin
bir anlatım ve ifade biçimi olmuştur. Mana bakımından bozlak; bozulamak, bozlamak,
feryat etmek ve haykırmak anlamını taşımaktadır. Türkmenlerin ve Avşarların günlük
yaşamlarında karşılaştıkları acının, üzüntünün ve isyanın doğaya haykırılması bozlak kültürünün
doğmasına sebep olmuştur. Türkmenler, Avşarlar ve bu oymaklar arasında bulunan
Abdallar, bozlak geleneğini günümüze kadar ulaştırmışlardır.
Bu çalışmada, yerli ve yabancı araştırmacıların bozlak hakkındaki görüşleri, kaynak tarama
yöntemi ile elde edilmiş, bu görüşler üzerinde içerik analizi yapılarak bozlak hakkında genel bir
tanıma ulaşılmaya çalışılmıştır. Ayrıca, alana yönelik çalışmalar yapan Kültür Bakanlığı ve
TRT kurumundan birer sanatçı ile de ‘görüşme’ yapılarak bozlakların konusu, melodik yapısı,
icra ve üslup (ağız) biçimi araştırılmıştır.
Bozlak kelimesinin feryat etmek, haykırmak, inlemek ve isyan etmek anlamında kullanıldığı;
Bu anlam çerçevesinde bozlakların ölüm, ayrılık, acı, ağıt ve temelinde bir isyan olan toplumsal
konuları kapsadığı; Orta Anadolu ve Çukurova Bölgesi başta olmak üzere yurdun çeşitli
yerlerinde görüldüğü; Bozlakların seslendirilmesinde ‘Avşar ağzı’ ve ‘Türkmen ağzı’ olarak iki
farklı ağız kullanıldığı; Bu ağız türlerinin iki farklı makam (ayak) üzerinde işlenmesi nedeniyle
sadece ‘Kürdi’ dizisi ile ifade edilemeyeceği sonucuna ulaşılmıştır.